Thứ Bảy, 21 tháng 8, 2010

Chúng ta là những con cừu!


Entry này viết về con cừu.

Trước hết, phải nói về cái tựa. Trước khi quyết định chọn tựa này ("Chúng ta là những con cừu"), tôi đang có trong đầu vài cái tựa khác. Ví dụ: "Tội nghiệp con cừu". Hoặc "Không được xúc phạm con cừu" (cái này là chôm ý tưởng trong comment của một người khác trên blog Thích học toán). Hoặc, "Tại sao người ta phải chịu làm cừu?".

Hoặc, cái tựa này thì phức tạp hơn, và telling hơn, vì nó nói lên cái nguồn gốc giáo viên tiếng Anh của tôi: "I am a sheep. You are a sheep. We are ...?" Cái chỗ ... này là giống như cô giáo đi dạy, mớm lời tới đó thì dừng lại để học trò điền vô, và câu trả lời ở đây, nếu bạn đang mới học hết lớp 7 ở VN như Khuê Vũ, thì có lẽ bạn sẽ trả lời là sheeps (danh từ số nhiều thì phải thêm -s mà mẹ!). Tôi hy vọng các bạn đọc blog này thì đều biết số nhiều của sheep là gì nên không đưa câu trả lời ra đây, e rằng xúc phạm các bạn quá!

Thế tại sao lại chọn cái tựa đang dùng? À, có nhiều lý do. Lý do đầu tiên, và gần nhất, đó là vì Khuê Vũ thích cái tựa ấy. Tôi hỏi tại sao, cô bé bảo, vì có cái quảng cáo trên TV, "Chúng ta là những con bò" (quảng cáo sữa, hình như thế, với hình mấy con bò đứng bằng 2 chân, tay cầm ly sữa thì phải; tôi ít xem TV nên không nhớ rõ). Ừ, hay đấy nhỉ. Đã là bò, nay lại là cừu, vậy chúng ta là trại súc vật. Là Animal Farm. Hay lắm.
Nhưng tại sao hôm nay lại viết về cừu? Nguyên nhân gần, chắc là ai cũng biết, là câu nói rất nổi tiếng của một người VN rất nổi tiếng hiện nay, đố biết là ai nào (ai mà chẳng biết phải không), rằng (đại khái) bám theo lề là việc của những con cừu, không phải là việc của người tự do.

Một câu trả lời rất thông minh, dí dỏm, và khí khái. Đáng mặt anh hào. Vì cái câu ấy, mà NBC - ừ, chứ còn ai nữa - lại thêm một lần nổi tiếng. Theo THD, thì cái câu ấy khiến NBC xứng đáng nhận thêm một giải Nobel nữa.

Ừ, xứng đáng thật chứ. Ở VN, có ai nói được câu nói ấy đâu, mặc dù cái trò lề trái lề phải cũng đã được nhắc đến ở VN từ mấy năm nay rồi. Đúng là câu nói của người thông minh có khác. "Miệng người sang có gang có thép". (Chà, viết xong câu này lại nhớ câu đối của nó, "đồ nhà khó..."! Nguy quá, mà oan quá, tôi chẳng có ý gì đâu nhá, chỉ là thuộc nhiều thơ văn nên cứ bạ đâu là trích dẫn đó thôi!)

Nhưng, sau khi thích thú vì câu phát biểu của NBC về con cừu và người tự do, tự nhiên tôi đâm ra trầm ngâm suy nghĩ. Anh NBC thì đúng là người tự do rồi, nên anh ấy không (thèm) bám theo lề nào cả. Còn tôi, tôi có là người tự do không, hay tôi là con cừu? Chà, khó trả lời quá! Rõ ràng tôi cũng muốn khí khái như NBC, cũng muốn làm người tự do chứ, kể cả tự do bắt chước thần tượng của mình (xin nói trước, NBC không phải là thần tượng của tôi nhé, tôi có rồi!).

Vả lại, ai lại tự nhận mình là con cừu (= ngu ngốc, chỉ biết theo đàn) bao giờ, nhất là, dù sao thì mình cũng là người ... có học (nhưng chưa chắc là trí thức, GS Chu Hảo bảo thế, ai không biết thì gúc "Chu Hảo" và "trí thức Việt Nam", chắc thế nào cũng tìm thấy!)

Nhưng có chắc là tôi hoàn toàn tự do không nhỉ? Ví dụ, tự do đi ... bên lề trái, chẳng hạn? Chà, cái này thì tôi "trăm lần không, vạn lần không", thật thế! Cho tiền, tôi cũng không đi lề trái các bạn ạ, các bạn nào lề trái thì tha cho tôi nhé, cho em xin hai chữ bình yên! Vả lại, tôi là người Công giáo, mà đạo chúa thì dạy con chiên của mình (à, chiên tức là cừu đấy ạ!) phải tôn trọng luật pháp và những người ở vị trí lãnh đạo, vì người ta mà ngồi được vào vị trí ấy thì đó cũng là một phần kế hoạch của Thượng đế, vì (nếu bạn là người Công giáo thì bạn phải tin) mọi sự đều do Thiên chúa sắp đặt cả mà!

Đang loay hoay suy nghĩ về con cừu và người tự do, tôi lại bắt gặp trên facebook một câu hỏi đúng ngay tâm trạng của tôi - "sự khác biệt giữa một con cừu thông minh và một người tự do là gì?" Các bạn để ý nhé, con cừu thông minh cơ đấy, chứ không phải bất cứ con cừu nào đâu!

Ồ thế thì tôi có giải pháp cho mình rồi. Ừ, thì tôi là con cừu, nhưng mà là con cừu thông minh, được chưa? Có thế chứ. Tôi thông minh như thế nào ư? Đây này, xem câu trả lời cho câu hỏi nêu trên về sự khác biệt nhé:

"Con cừu thông minh đi bên lề mà nó biết người ta muốn nó đi, vì nó không muốn bị làm thịt; người tự do đi bên lề mà chính họ chọn vì họ tin rằng không ai làm gì được mình, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng!"
Trời ơi, xuất thần chưa! Tôi trả lời đấy, thật mà, bản quyền của VTPA, trả lời vào tối hôm qua trên facebook. Ai không tin thì ... mặc kệ, ai ... ăn cắp bản quyền cũng mặc kệ, tôi biết tôi là tác giả, thế là đủ rồi.

Và khi trả lời xong câu hỏi trên, tôi thấy tôi có thể tự tin mà nói rằng, I am a sheep (but a smart one you know!), you are a sheep, and we are sheep!

Và cũng có luôn câu trả lời cho những câu hỏi được đặt ra hoặc ám chỉ trong những cái tựa mà tôi đã không dùng đến cho entry này (ai quên xin xem lại phần đầu ở trên): Tại sao người ta phải chịu làm cừu? À, là vì người ta thông minh mà!

Cho nên, không được xúc phạm con cừu, hoặc ít ra là không được xúc phạm những con cừu thông minh như tôi đây (!!!!), nghe chưa! Mà, xúc phạm làm gì, chúng ta đều là những con cừu thôi mà (nhưng mà là cừu thông minh, các bạn ạ!).

Nhưng dù có thông minh (hoặc có lẽ, chính vì thông minh), thì con cừu vẫn phải chịu để người ta xén lông, làm thịt, chỉ biết đi theo bầy, và im lặng - sự im lặng của bầy cừu. Mặc dù không ai hiểu rõ sự im lặng đó có nghĩa gì. Ừ, im lặng, khó hiểu lắm chứ, có khi là đồng ý, có khi là đồng lõa, có khi là phản kháng, và cũng có khi là phân vân chưa biết tính sao. Đâu phải lúc nào cũng có nghĩa là ngu ngơ, đần độn, không có gì trong đầu, như người ta nghĩ về loài cừu đâu. Nên tôi mới có cái tựa (suýt chọn) cho entry này là "Tội nghiệp con cừu" như trên đã nêu.

Nhân tiện nói tiếp, con cừu thật ấy, nó cũng hay lắm nhé, mọi người cứ nói người này người kia là bầy cừu, nhưng thực ra đã hiểu hết về loài cừu chưa? Chứ tôi mới đọc trên wikipedia về con cừu, thấy, như bất kỳ loài vật nào khác, mọi tính cách của nó đều có lý do môi trường (nature vs nuture mà). Và khi thay đổi môi trường, chắc chắn tính cách của các loài vật cũng sẽ khác. Mà riêng loài cừu, thì ứng xử của nó trong đàn và trong nhóm nhỏ là khác nhau đấy nhé, tôi mới đọc thấy thế đấy.

Quy luật biến dị và di truyền ấy mà, hình như thế? Hôm nào tôi phải đọc lại Darwin mới được.

Và cuối cùng, xin tặng các bạn mấy bức hình về loài cừu, mới chôm trên wikipedia. Cừu, cũng đa dạng, và "nhìn lâu cũng đẹp" (giống như Sài Gòn), chứ bộ! Tôi tự chọn cho mình làm con cừu mặt đen đen ấy, các bạn xem nó có đẹp không nhé!

20 nhận xét:

  1. Alexander the great nói I am not afraid of an army of lions led by a sheep; I am afraid of an army of sheep led by a lion. (Which is why Vietnam is formidable isn't it?)

    Nghe cô trả lời mà thấy ngậm ngùi cô ạ, vì có cảm tưởng phải làm "black sheep in the system" lâu lắm mới đúc kết được kinh nghiệm đó. Nhất là một hệ thống mà, ironically enough, lúc nào cũng hô hào dân chủ.

    Biết bao giờ thì người ta nhận ra Democracy must be something more than two wolves and a sheep voting on what to have for dinner (James Bovard)?

    SGK

    Trả lờiXóa
  2. Đã làm cừu thì truớc sau gì cũng bị làm thịt.

    Cừu đi lề trái thì làm thịt trước.
    Cừu đi lề phải thì để cạo lấy lông một thời gian cho đến khi không còn lấy lông đuợc nữa thì làm thịt sau.

    Thôi đừng thèm đi theo lề nào cả để khỏi phải làm cừu.

    "Làm cây thông đứng giữa trời mà reo"

    Choi

    Trả lờiXóa
  3. Ở Nhật người ta đi về bên trái, lái xe bên trái nằm ở lề trái!!! Tuy nhiên người Nhật lại là những người tuân thủ luật lệ và tự giác rất cao. Nhiều khi nghĩ lại thấy họ giống cừu nhưng hãy nhìn đất nước xứ hoa Anh Đào mà xem.

    Trả lờiXóa
  4. Cái comment này tớ còm để đối lại với một bạn vào nhà tớ khen câu của GS NBC là tuyệt thế nhân gian. Tớ đem về nhà PA để cho nó xôm tụ:

    Nếu bạn tư duy tới hạn (Critical thinking) thì bạn sẽ thấy rằng: đã làm người thì không có con người tự do. Con người ta sinh ra đời là để "sống với" không ai tách rời mình ra khỏi cộng đồng và gia đình, ngọai trừ người mắc bệnh tâm thần. Ngay cả những vĩ nhân như cụ Hồ, Phật Thích ca hay chúa Giê su cũng phải sống với mà không được là người tự do!

    Nên theo cách nói của NBC thì đây chỉ là một cách học ăn, học nói, học gói và học mở của tuổi mới lớn mà chưa trưởng thành và chưa có tư duy triết học dù là một nhà tóan học lỗi lạc, chứ chưa phải tư duy tới hạn về mặt triết học đâu.

    Dù sao tóan học cũng chỉ là cánh tay phải của triết học chứ chưa phải là gì ghê gớm. Nên tôi không trách em NBC khi em ấy phát biểu còn non như thế.


    Mến,

    Trả lờiXóa
  5. Bài của cô viết rất hay, càng đọc càng thấm càng thích. Khi đọc được vài lần, nghĩ lại tôi rùng mình khi chợt nhận ra rằng tôi chỉ là một con cừu non ngu ngốc, ngớ ngẫn nhưng cử ngỡ là một người tự do thông thái, khảng khái. Tôi đã và đang có một sự tự do tương đối vô hạn, ít nhất theo cách suy nghĩ chủ quan của tôi nh...ưng chính sự tự do đó đã làm tôi hụt hẫng, chới với và phản xạ tự nhiên trong tôi là muốn đi tìm một điểm tựa. Tôi miên man suy nghĩ và cảm nhận hình như tôi đang cần một cái lè nào đó để đi nhưng có lẽ khác cô chắc tôi sẽ chọn lề bên trái vì cánh tả thường bọn cấp tiến và lãng mạn hơn. Và một điểm khác nưã là tôi cũng thích thật những khuôn mặt ngơ ngác nhưng khả ái của đám cừu trắng kia, một phần do tôi cũng ngu ngốc và ngơ ngác như bọn chúng, một phần cũng do bản chất bourgeois tiểu tư sản trong tôi. Nếu có Thượng đế, tôi mong Ngài cho tôi được làm một con chiên (con cừu) ngoan ngoãn của Ngài và được đi bên lề phải! VDK

    Trả lờiXóa
  6. Hí hí. Entry của mẹ hay ghê. Con thích mấy cái hình con cừu quá. Con cừu màu đen nhìn lạ ghê. Bên ngoài màu đen mà bộ lông lại màu trắng. Ngộ ngộ hay hay mẹ nhỉ ;)

    Trả lờiXóa
  7. bác ạ, được như cừu phương tây đã sướng cái thân, chứ toàn thân cò, thân hạc ko đấy. mà bác cũng chân trong chân ngoài, thế là thông minh roài/

    Trả lờiXóa
  8. @ Chị VTPA
    Chỉ đến khi nhắm mắt xuôi tay, mới biết mình là "cừu" hay là người tự do.

    @ BS Hồ Hải,
    Nếu anh Hải nói về triết học, anh cũng nên suy nghĩ thêm về phát biểu của chính mình. Trền nhân gian, không có điều gì tuyệt đối đúng, hay tuyệt đối sai. Chỉ tồn tại nhị nguyên. Vì vậy, mọi người có quyền tin vào năng lực, hành vi của chính mình.

    Trả lờiXóa
  9. Xin chào chị! Đọc bài của chị thấy thật thấm thía.

    Trả lờiXóa
  10. Kính gởi cô Phương Anh,

    Cháu có thắc mắc ngoài lề ở đây:http://bshohai.blogspot.com/2010/08/chuyen-phim-toan-hoc.html#links
    Cô có nhận xét gì không ạ?
    Theo như cái link đó thì cô đã từng mời BS Hải về dạy về nghiên cứu khoa học ở trung tâm của cô, còn BS Hải vin vào đó mà cho rằng bác ấy đã đứng lớp dạy về phương pháp nghiên cứu khoa học cho đối tượng sau đại học ở đại học Quốc Gia TP Hồ Chí Minh. Cháu thì cho rằng nói như thế là không đúng, và đánh giá quá thấp ĐH Quốc Gia TP HCM. Dù cho rằng trường rất tệ đi chăng nữa thì cũng khó có chuyện mời một BS mà rất có thể chưa có công trình khoa học nào được đăng ở một tạp chí, kỷ yếu hội nghị trong nước và quốc tế uy tín về dạy nghiên cứu khoa học cho học viên sau đại học cả. Cháu cho rằng cô mời bác ấy về trung tâm, nói chuyện với các bạn trẻ trong trung tâm của cô mà thôi.

    Trả lờiXóa
  11. Hi Duy Lê,
    Em đoán thế có lẽ cũng không sai. Cô không rõ bác ấy nói thế là có ý chỉ cái gì ngoài cái mà cô mời. Mà cũng có thể một câu nói có thể có nhiều cách hiểu, như câu nói của NBC chẳng hạn. Và cuối cùng, "dạy" đây là có nhiều mức độ, dạy kỹ năng (ví dụ như dạy thực hành ở phòng máy) cũng có thể gọi là dạy em ạ.

    Nhưng điều ấy có quan trọng gì đâu em? Cô nghĩ điều quan trọng cuối cùng là sự thật, em ạ!

    PA

    Trả lờiXóa
  12. Hi Duy Lê,
    Cô viết xong comment trên rồi mới nhận được những comment em chép bên blog của một người, trong đó có tranh cãi về ĐHQG với em. Đọc xong rồi xóa luôn, vì cô không muốn giữ nó trên blog này của mình.

    Nhưng đã đọc rồi, và hiểu rồi. Cô cảm thấy rất tiếc về lời lẽ và thái độ những comment đó đã bộc lộ. Nhưng nó không làm thay đổi sự thật em ạ.

    Đúng là cô đã từng rất quý người ấy, và vẫn xem là bạn, nhưng cũng đã có những phán đoán vội vã. Nhưng cái gì sai thì mình sửa. Và trong một số trường hợp thì im lặng là thái độ thích hợp nhất em ạ. Khi nói không cùng ngôn ngữ.

    PA

    Trả lờiXóa
  13. Nếu chị PA cần một người giảng dạy phương pháp nghiên cứu đúng nghĩa & giàu kinh nghiệm học thuật (Academy), em nghĩ chị có thể liên lạc với GS Nguyễn Văn Tuấn. Em có cơ hội được nghe GS Tuấn trao đổi về v/đ này, và em nghĩ GS là một trong số ít người có kinh nghiệm & kỹ năng thật sự ở VN.

    Trả lờiXóa
  14. Hi SG,
    Cám ơn em. Chị sẽ nghe theo lời khuyên.

    PA

    Trả lờiXóa
  15. I expect with time you change (for the better), but hell, no!!!! same old trick!!! same old trap!!! how naively cunning you have become with BS Hai. You should go back to class and study Organizational Behavior.

    Trả lờiXóa
  16. bài viết dở quá thể!!! +_+

    Trả lờiXóa
  17. Dạ cảm ơn cô đã comment trả lời. Hôm nay em có ghé qua trang GS Dỏm và biết được cô trả lời ở đây. Em rất tiếc nếu vì em mà cô phải vướng vào chuyện lình xình không đâu vào đâu này. Rất xin lỗi cô. Chúc cô sức khỏe! Công tác tốt và mọi chuyện rắc rối vớ vẩn này sớm quá đi.

    Trả lờiXóa
  18. Dạ cảm ơn cô đã comment trả lời. Hôm nay em có ghé qua trang GS Dỏm và biết được cô trả lời ở đây. Em rất tiếc nếu vì em mà cô phải vướng vào chuyện lình xình không đâu vào đâu này. Rất xin lỗi cô. Chúc cô sức khỏe! Công tác tốt và mọi chuyện rắc rối vớ vẩn này sớm quá đi.

    Trả lờiXóa

Đây là blog cá nhân, mong các bạn chỉ đưa những nhận xét ôn hoà, không cực đoan, không kích động hận thù, và tôn trọng sự khác biệt, để không gây rắc rối, bất lợi cho chủ blog.