Thứ Sáu, 2 tháng 2, 2024

Ngọc Trinh và tư cách trước tòa

"Khôn ngoan đến cửa quan mới biết" Đó là câu nói rất thâm thúy của ông bà ta, ngày xưa. Còn ngày nay thì sao? Xin đọc bình luận trên fb của tôi về sự kiện NT vốn nổi đình đám trên MXH trong thời gian qua. -------- Tôi chưa bao giờ quan tâm, càng không thể nói là thích, Ngọc Trinh. Cho đến khi cô ấy ra tòa. Vâng, kỳ lạ nhưng quả thật là thế. Khi ra tòa, cô ấy - có thể không cố tình - có lẽ đã bộc lộ những gì tốt đẹp nhất của cô ấy. Cô để mặt mộc không trang điểm như thường thấy, ăn mặc vô cùng giản dị: áo sơ mi trắng quân tây đen, dép da xỏ chân đế thấp, tóc ngang vai. Hơi gầy, có chút tiều tụy như người ta vẫn nói - cô đã bị tạm giam gần 4 tháng. Nhìn cô trong hình ảnh bị công an nắm cánh tay áp giải ra tòa, người ta không thể không ngay lập tức liên tưởng đến hình ảnh một vài người phụ nữ VN khác trong các bộ phim cách mạng. Nhất là hình ảnh chị Sáu, dù chị Sáu lúc ấy mới 16 tuổi còn NT thì đã gấp đôi số tuổi ấy rồi. Và những lời cuối của cô ấy cũng rất ... được: chân thành và khiêm tốn nhưng không quỵ lụy, khúm núm. Không vật vã kêu oan, không năn nỉ, không khóc lóc, không lạy lục xin xỏ. Khẳng khái nhận mình đã làm sai, dũng cảm xin lỗi những người vì mình mà liên lụy. Được lắm Trinh à. Và điều quan trọng nhất là ngay cả trong tình trạng đáng thương, đáng buồn như vậy, cô ấy vẫn rất xinh. Một nhan sắc trời cho, không thể nào nói khác được. Tôi bỗng lẩn thẩn nghĩ, ở VN chưa từng có - và hẳn sẽ chẳng bao giờ có ai nghĩ đến - danh hiệu "người mẫu nhân dân". Vì hình như cụm từ này tự nó đã chứa mâu thuẫn - một nghịch ngữ. Nhưng nếu có bao giờ cần danh hiệu này, thì có lẽ không ai xứng đáng hơn NT. Chứ gì nữa. Cô ấy là người mẫu (rất xứng đáng), và qua việc này cô ấy đã chia sẻ với mọi người dân Việt cái trải nghiệm sâu sắc nhất về nền công lý của nước CHXHCN Việt Nam. PS: Chỉ là suy nghĩ lẩn thẩn của một bà già gấp đôi tuổi NT, tức là gấp 4 lần chị Sáu. Ai thấy ngứa tai, ngứa mắt xin hãy bỏ quá cho.

Thứ Năm, 7 tháng 12, 2023

LỜI TỪ BIỆT MÙA THU

LỜI TỪ BIỆT MÙA THU 

Anh đem về nhánh thạch thảo nhỏ gầy

Mùa thu đã qua rồi, em biết đấy

Đã mất em trong thế giới hôm nay

Nhành thạch thảo còn đây hương bay ngát

Em như chỉ rời đi trong chốc lát

Đừng quên anh đang vẫn ngóng chờ em.


Thứ Năm, 27 tháng 7, 2023

Oán thù nên cởi, nhưng sự thật thì vẫn phải kiếm tìm

(Đăng lại status đã viết trên fb cá nhân ngày 27.7.2023)

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã qua đời cách đây vài hôm.

Tôi chưa từng đọc văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường nên không biết văn tài của ông, cũng không quan tâm nhiều đến câu chuyện "quá buồn" mà ông đã nhiều lần nhắc đến.

Tôi không quen biết ông Hoàng Phủ Ngọc Tường để biết được những tính cách đáng mến đáng trọng nào đó của ông, nhưng tôi tin vào những điều tốt về ông mà bạn bè và người thân của ông đã nói. Tôi hiểu rằng là người ai cũng có thể có lúc sai lầm - mà trong trường hợp của Hoàng Phủ Ngọc Tường thì sai lầm đó là hết sức nghiêm trọng. Tuy nhiên ông đã thừa nhận những sai lầm này nên giờ đây ông đã qua đời thì mọi người cũng chẳng nên tiếp tục lôi quá khứ sai lầm ấy ra mà đay nghiến mãi.

Mặt khác thì sự thật vẫn là sự thật, và bất cứ ai cũng có quyền cũng như trách nhiệm tìm hiểu sự thật lịch sử liên quan đến vai trò của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong Tết Mậu Thân.

Tất nhiên không chỉ một mình ông có trách nhiệm. Những người được nêu liên quan đến vụ thảm sát Tết Mậu Thân không chỉ có ông Hoàng Phủ Ngọc Tường mà còn ít nhất là một người khác vẫn đang sống là ông Nguyễn Đắc Xuân. Nhưng vai trò của ông Nguyễn Đắc Xuân lại không bị nhắc đến nhiều như ông Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Chẳng lẽ dư luận lại chọn riêng ông Hoàng Phủ Ngọc Tường ra để mà nghiệt ngã, đay nghiến suốt mấy chục năm qua?

Tôi nghĩ không phải là như vậy. Vấn đề là có những bằng chứng khác nhau để khẳng định rằng ông Hoàng Phủ Ngọc Tường đã có mặt tại Huế trong dịp Tết Mậu Thân. Và những bằng chứng này đã được công bố ở nhiều nơi mà chưa thấy ai chứng minh được là sai lệch. Ai quan tâm có thể đọc bài viết mà tôi dẫn link trong phần comment.

Những dòng này tôi viết không phải để tiếp tục lên án ông Hoàng Phủ Ngọc Tường bởi vì tất cả những gì đã xảy ra thì cũng đã hơn nửa thế kỷ rồi. Tranh cãi nữa làm gì, ai cũng muốn để mọi việc lắng xuống. Oán thù thì nên cởi chứ không nên buộc. Dù sao ông Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn nhận sai lầm của mình. Hãy để cho ông yên nghỉ ở cõi xa.

Chỉ có điều nhu cầu tìm kiếm sự thật lịch sử thì sẽ vẫn có và câu chuyện Hoàng Phủ Ngọc Tường có lẽ vẫn sẽ còn được nhiều người nhắc đến.

Thứ Bảy, 31 tháng 12, 2022

TIẾNG CHUÔNG ĐÊM CUỐI NĂM

 TIẾNG CHUÔNG ĐÊM CUỐI NĂM 

(Thơ Gabriel Okara

Phương Anh dịch 31.12.2022)


Tiếng chuông cầu hồn đang rung lên –

một năm đã hết.

Chầm chậm trái tim tôi đánh nhịp

Theo điệu Bài ca Simêôn*

Những ước vọng và khát khao của một năm

Đã dần im tiếng

Và những bóng ma bay lượn

Vờn quanh những giấc mơ.


Giấc mơ rồi lại giấc mơ

Rực rỡ quyện vào nhau trong vầng ánh sáng

Tiếng chuông mờ dần

Rơi vào ký ức

Như những giọt mưa

Rớt xuống giòng sông.


Và tiếng chuông lại rộn rã vang lên –

Một năm nữa đến.

Reo vui trái tim tôi vào buổi bình minh.

Nhưng mọi vật giờ đây tôi nhìn thấy

Đều phủ lớp sương mờ

Sải bước trên con đường rợp bóng

Đến một bờ sông.


*Ghi chú: Nunc Dimittis còn được gọi là The Song of Simeon, tức Bài thánh ca của Simêôn, theo Phúc âm của Thánh Luca.

------

Bản tiếng Anh đây:


NEW YEAR'S EVE MIDNIGHT

(Gabriel Okara, nhà thơ Nigeria)


Now the bells are tolling –

 a year is dead.

 And my heart is slowly beating

 the Nunc Dimittis*

 to all my hopes and mute

 yearnings of a new year.

 And ghosts hover round

 dream beyond dream


 Dream beyond dream

 mingling with the brightest gleam.

 Bell-sounds fading

 into memories

 like rain drops

 falling into a river.


 And now the bells are chiming –

 a year is born.

 And my heart-bell is ringing in a dawn.

 But it’s shrouded things I see

 dimly stride

 on heart-canopied paths

 to a riverside.


Tiểu sử Gabriel Okara ở đây:

Thứ Bảy, 26 tháng 11, 2022

XIN CHÚC LÀNH VÌ TRÔNG ĐỢI

 


Cho những ai

Trong đêm dài

Đang trông đợi 

Ánh bình minh

Xin chúc lành.


Và cả những ai

Mong đêm dài

Mau đến

Để được ngủ yên.


Xin chúc lành

Cho những người

Đang chờ mong

Trong bệnh viện

Và cho những ai

Trong mong chờ

Đang cầu nguyện.


Cho những người

Đang ngóng trông

Tin tức

Đang đợi trông 

Một cú điện

Đang khao khát

Chỉ một lời

Đang đợi chờ

Một việc làm

Một mái ấm

Một trẻ thơ

Xin chúc lành cho họ.


Cho những người

Đang chờ đợi

Người trở về

Và cả những người 

Vẫn mong chờ

Người không về nữa

Xin chúc phúc.


Những người đang chờ

Trong niềm vui

Trong nỗi sợ

Trong an bình

Trong phẫn nộ

Chờ khi kết thúc

Chờ lúc khởi đầu

Chờ trong đơn độc

Hay chờ đợi cùng nhau 

Xin ban phúc. 


Những người chờ

Mà không biết 

Đang chờ gì

Hoặc tại sao

Xin hãy ban ơn lành.


Những người chờ

Khi lẽ ra không nên chờ

Những người ngồi đợi

Lúc đang cần khởi động 

Những người ngồi yên

Khi điều cần làm là đứng dậy

Những người nằm nhà

Khi cần bước ra ngoài

Xin chúc lành cho họ.


Những người chờ

Cho cuộc đợi chờ 

Mau chấm dứt

Những người trông

Chờ thời gian viên mãn

Những người đợi

Với tâm hồn trống rỗng

Rộng mở và sẵn sàng

Những người trông chờ Người

Mau đến

Xin ban phúc bình an.

BÀI GỐC TIẾNG ANH Ở ĐÂY:

Who wait

for the night

to end


bless them.


Who wait

for the night

to begin


bless them.


Who wait

in the hospital room

who wait

in the cell

who wait

in prayer


bless them.


Who wait

for news

who wait

for the phone call

who wait

for a word

who wait

for a job

a house

a child


bless them.


Who wait

for one who

will come home

who wait

for one who

will not come home


bless them.


Who wait with fear

who wait with joy

who wait with peace

who wait with rage

who wait for the end

who wait for the

beginning

who wait alone

who wait together


bless them.


Who wait

without knowing

what they wait for

or why


bless them.


Who wait

when they

should not wait

who wait

when they should be

in motion

who wait

when they need

to rise

who wait

when they need

to set out


bless them.


Who wait

for the end

of waiting

who wait

for the fullness

of time

who wait

emptied and

open and

ready

who wait

for you,


o bless.


Thứ Năm, 30 tháng 6, 2022

Trịnh Công Sơn, Khánh Ly, ca khúc da vàng và thân phận Việt

 Mọi người xôn xao nhiều quá về Trịnh Công sơn và Khánh Ly.


Tôi nghĩ trường hợp này cũng giống như một số nhân vật nổi tiếng khác của Việt Nam, có liên quan tới cuộc nội chiến khốc kiệt kéo dài chỉ hơn 20 năm và đã trôi qua gần 50 năm rồi.

Là một nhân chứng đã sinh ra và lớn lên trong lòng cuộc nội chiến hơn 20 năm ấy, tôi cho rằng mình cũng tạm đủ hiểu và đủ trải nghiệm về nó để có thể góp vài lời. Dù lúc ấy tôi cũng chỉ là một đứa trẻ con, không quá nhỏ đến nỗi ngu ngơ không biết gì, nhưng cũng không thể gọi là đã thực sự trưởng thành. Vì khi cuộc chiến ấy tàn thì tôi chỉ mới 15 tuổi.

Và ý kiến của tôi dưới đây:

1. Những ca khúc về tình yêu của Trịnh Công Sơn dù khá nhiều và cũng khá hay: ý tứ dễ thương, ca từ mới mẻ, nhạc điệu khá đơn giản dễ nhớ dễ hát, nhưng thực sự tôi không hề quan tâm và không cho rằng nó đã làm nên tên tuổi của TCS. Vì bên cạnh nó còn có nhiều tên tuổi khác, mỗi người đều có nét đặc sắc riêng: Ngô Thụy Miên - Cung Tiến - Vũ Thành An - Lê Uyên Phương... và còn nhiều, nhiều nữa.

2. Chính những bài hát về thân phận của người Việt Nam trong cuộc nội chiến khốc liệt mới làm nên tên tuổi của cặp nhạc sĩ, ca sĩ ấy. Những bài hát trong tập Ca khúc da vàng thực sự chạm đến trái tim của người Việt hai miền - không chỉ là người trẻ ở tuổi đôi mươi, mà ngay cả bố mẹ tôi, lúc ấy ở tuổi 30-40 cũng rất mê. Bởi chúng chạm vào nỗi niềm và lột tả thân phận của con dân nước Việt - một đất nước nhược tiểu đang oằn mình trong một cuộc nội chiến điêu tàn. 

Những câu hát, những hình ảnh như thế này, ai mà cầm lòng được:


Chiều đi lên đồi cao hát trên những xác người

Tôi đã thấy trên con đường người ta bồng bế nhau chạy trốn...

Tôi đã thấy trong khu vườn một người mẹ ôm xác đứa con

Mẹ vỗ tay reo mừng chiến tranh, chị vỗ tay hoan hô hòa bình...


Một ngày mùa đông hai bên là rừng

Một chuyến xe tang trái mìn nổ chậm

Người chết hai lần thịt da nát tan...


Ghế đá công viên dời ra thành phố

Người già co ro nằm im tiếng thở

Từng bàn chân quen chạy ra phố chợ

Em bé lõa lồ suốt đời lang thang...


Ôi quê hương đã lầm than

Sao còn chiến tranh

Mẹ già hết chờ mong, đã ngủ yên

Buông lời ru cho hư không

Buông bàn tay con đi hoang

Con đi hoang một đời

Con đi hoang phận người...


Ai có nghe tiếng nói người Việt Nam?

Chỉ mong hòa bình

Sau đêm tăm tối chỉ mong một ngày

Tay ấm trong tay...

3. Tài năng của Trịnh Công Sơn chính là ở chỗ này. Và sự nổi tiếng của Khánh Ly, với chất giọng trời cho rất phù hợp với các tác phẩm của Trịnh Công Sơn, cũng có yếu tố may mắn vì nó tìm được tình thế "thiên thời, địa lợi" của thời cuộc lúc ấy.

4. Tài năng được thể hiện qua các tác phẩm của TCS cũng như phần biểu diễn của KL cần được đánh giá độc lập với các chế độ mà họ sinh sống, hoặc những cách ứng xử của họ dưới mỗi thời. Mỗi chế độ và mỗi thời đại sẽ cho phép hoặc đòi hỏi một cách hành xử khác nhau. Chế độ nào tốt, xấu ra sao - và cần được đánh giá theo những tiêu chuẩn - nào thì đã quá rõ. Và ai đứng về phe nào thì không hẳn đã hoàn toàn do họ chọn mà còn do sự đẩy đưa của hoàn cảnh. Cần gì phải cố tình tìm cho bằng được những chi tiết nọ kia trong cuộc đời của họ để phê phán, mà mục đích cuối cùng hình như vẫn là "ai thắng ai" hoặc "ai đúng, ai sai"?

5. Trịnh Công Sơn giờ cũng đã mất trên 20 năm rồi - bằng thời gian của cuộc nội chiến. Khánh Ly giờ cũng đã gần 80 tuổi, và đã sống xa Việt Nam với một thời gian gấp đôi thời gian của cuộc nội chiến đó rồi. Chúng ta không thể tôn trọng họ với tất cả lựa chọn và sự khác biệt trong quan điểm sống, trong hành động và trong lời nói được ư? 

Vậy thì xin kết bài này bằng những lời gửi gắm cùng những câu hỏi da diết của chính Trịnh Công Sơn, mà qua nửa thế kỷ vẫn còn nguyên ý nghĩa:

------

Sống trong đời sống cần có một tấm lòng... 

Để gió cuốn đi.


Hôm nay hòa bình sao mắt mẹ chưa vui?


Nơi đây tôi chờ, nơi kìa anh chờ

Người tù ngồi chờ bóng tối mịt mù

Chờ tim người không còn nuôi những hờn căm...

Chờ lúa thơm lên dưới những bàn tay dân mình...

Chờ áo cơm nuôi cho những trẻ con không nhà...

Chờ nhìn quê hương sáng chói...


Lại gần gần lại với nhau 

Ngồi gần nhau hơn ngồi kề bên nhau

Đừng bỏ tôi đi bao nhiêu năm rồi

Còn gì cho anh, còn gì cho em

Còn gì cho nhau?

Không còn gì, còn lại trái tim.


Còn bao lâu cho thân thôi lưu đày chốn đây?

Hôm nay thức dậy không còn thấy mặt trời

Hay mình đã lạc loài? 

------

Và cuối cùng, câu hát có lẽ sẽ còn đúng trong nhiều năm nữa:

Gia tài của mẹ để lại cho con... Là nước Việt buồn.

Các bạn nhỉ?

Thứ Bảy, 5 tháng 2, 2022

Facebook hỏi tôi đang nghĩ gì? (Nhân cái chết của một LM trẻ ở Pleiku)

 Facebook hỏi tôi đang nghĩ gì?

...
Tôi nghĩ về hai cái chết
Hai con người
Hai lứa tuổi
Hai niềm tin
Hai cách sống
Hai tôn giáo
Hai thái độ trước cuộc đời.
Nghĩ đến cách truyền thông đưa tin về cả hai người
Lặng lẽ, âm thầm, mơ hồ, vội vã
Hay long trọng, trang nghiêm, đình đám, rộn ràng
Nghĩ về hai nước Việt Nam
Về những con đường mà người ta lựa chọn
Trên đất nước khốn khổ này.
Và tôi nghĩ đến đoạn đường
Ai đó đã đi qua hơn hai ngàn năm trước
Máu đã từng đổ xuống
Trên đồi.
Máu cũng đã đổ ra trên đất nước tôi
Như những hạt giống được gieo
Để có được những vụ mùa
Bội thu
Mãi mãi...