Thứ Tư, 29 tháng 12, 2010

Vài con số, và một nghịch lý Việt

Lang thang trên mạng, tôi tình cờ đọc được bài "Con số mà biết nói năng" của một blogger nào đó. Bài ấy ở đây.

Rất thú vị, có tác dụng giúp ta giải trí ... lành mạnh, mọi người nên vào đọc cả bài. Còn trong entry này thì tôi chỉ xin trích vài câu thôi:

Sáng nay đọc được cái tin trên báo Thanh Niên: "Hơn 3 triệu bài dự thi về Thăng Long - Hà Nội" trong đó có nêu ra " Sau gần 1 năm phát động, cuộc thi đã nhận được 3.273.479 bài dự thi trên cả nước." Thật là một con số ấn tượng hết sức.

Một năm có 365 ngày, cứ cho là ngày nào, kể cả ngày nghỉ, ngày lễ các bạn dự thi đều gửi bài đều đều về Ban Chỉ đạo 1000 năm. Thế là mỗi ngày nhận được khoảng 8968 bài. Để mà chấm thi, thì cho rằng mỗi bài phải được 1 vị giám khảo đọc trong 15 phút, vị chi mỗi ngày phải cần tới 134.520 phút chỉ để đọc. Mà thời gian của 1 ngày có nhõn 1440 phút thôi. Vậy là Ban chỉ đạo cần có đến 93.4 vị giám khảo ngồi đọc bài thi không nghỉ ngơi, không ăn ngủ, không đi tè (!), liên tục trong vòng một năm qua. Thật là phi thường, đến siêu nhân cũng chả khỏe thế được.
Thật tức cười, đúng không? Nói theo kiểu trẻ con thời nay hay nói, là "bó tay chấm com", hoặc "hiểu chết liền"!

Tôi cũng nhớ có một vài lần trên các blogs của tôi về những con số, đặc biệt là về những số liệu thống kê của giáo dục VN. Ví dụ như bài này hoặc bài này. Nói chung, có thể tạm kết luận rằng các số liệu thống kê của VN rất là ... trời ơi đất hỡi, vô lý rành rành ra đấy, đến nực cười. Nhưng hình như không ai đọc, hay có đọc mà không thấy là nó vô lý đến chừng nào, tóm lại là đọc mà chẳng hiểu gì "sất"?

Ơ nhưng mà viết đến đây tôi bỗng nhớ ra, người Việt mình nổi tiếng giỏi toán cơ mà? Thì chẳng phải là một nước nghèo như VN mà vẫn có kha khá thành tích trong các cuộc thi học sinh giỏi toán quốc tế đó sao? Và chẳng phải bằng chứng hùng hồn nhất là GS Ngô Bảo Châu đó, giờ đã được nhà nước mời về để xây dựng Viện Toán gì đó thì phải, hòng đưa hình ảnh, vị thế của khoa học VN lên đối với thế giới đó sao? (Well, cần phải mở ngoặc để nói rõ rằng tôi vô cùng trân trọng tài năng của GS NBC và tấm lòng cùng những đóng góp của ông đối với đất nước, chứ không có gì tị hiềm gì đối với ông và những việc ông làm cả).

Vậy chứ sao những con số thống kê ... kỳ cục như thế này lại cứ nhan nhản trên báo chí, truyền thông, rồi cả trong các báo cáo trong các cơ quan nhà nước như thế này? Những số liệu mà trên cơ sở đó các vị lãnh đạo các cấp của ta đưa ra những kết luận về hiện trạng của các ngành, về hiệu quả của các hoạt động, rồi dự báo nhu cầu của người dân, rồi định hướng phát triển của đất nước.

Những định hướng rất rõ ràng, với những chỉ tiêu rất cụ thể. Ví dụ, đến năm ??? sẽ có ??? tiến sĩ, đến năm ??? sẽ có ??? trường đại học, có ??? sinh viên trên vạn dân, có ??? trường đại học lọt vào top ??? trên thế giới, và học sinh, sinh viên trong toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân sẽ đạt trình độ ??? về ngoại ngữ, để biến tiếng Anh thành thế mạnh của VN (!).

Lại phải nói thêm: tôi cũng chẳng có ý chống đối gì về những chỉ tiêu nói trên, vì xét riêng từng chỉ tiêu thì chúng đều rất tốt, thể hiện ước vọng và quyết tâm cao độ của các vị lãnh đạo. Chỉ có điều, hình như khi thông qua các kế hoạch với các chỉ tiêu như thế này, thì không có ai thắc mắc liệu các chỉ tiêu đó có đạt được hay không với những nguồn lực hiện có. Còn nếu cần phải đầu tư thêm, thì đầu tư bao nhiêu, vào lúc nào, nguồn lực lấy ở đâu ra?

Không một ai thắc mắc cả! Còn số liệu thì cứ chửi nhau chan chát!

Mà người Việt Nam thì nổi tiếng là giỏi toán lắm cơ mà?

Đấy, nghịch lý Việt đấy. Một nghịch lý. Mà dường như không chỉ có một nghịch lý thôi thì phải?

Phải làm gì đây?

À, tôi biết rồi: chúng ta hãy lập kế hoạch phấn đấu phổ cập môn thống kê đến toàn dân. Từ nay đến năm ???, 100% học sinh phổ thông Việt Nam có ... chứng chỉ thống kê sơ cấp, chẳng hạn?

Vậy có được không nhỉ? Rất mong có vị lãnh đạo nào đó đọc và xem xét góp ý này của tôi, để góp phần ... cải thiện chất lượng nhân lực VN (!!!!!!).

(Tất nhiên, như mọi người đều có thể nhận ra, đây chỉ là một entry nhảm nhí!)

Thứ Sáu, 24 tháng 12, 2010

Đường vắng, nắng trưa ...

Lâu lắm rồi tôi mới có dịp thấy lại Sài Gòn vắng lặng vào một buổi trưa nắng cuối năm như hôm nay.

13 giờ 30 trưa, đường vắng. Tôi ngồi trên chiếc taxi từ cơ quan tận Linh Trung, Thủ Đức chạy về nhà. Chẳng dễ gì có được một chuyến đi như thế đâu, 250 ngàn chứ ít gì, bằng 1/20 tháng lương của thuộc hàng trung bình của một người làm trong khu vực nhà nước gần 30 năm như tôi rồi đấy.

Nhưng hôm nay cơ quan tôi tổ chức hội nghị thường niên, không đến thì không được vì dù gì thì ... cũng phụ trách một mảng (!), mà tôi thì lại ốm (đây là nói với nghĩa "bịnh" ấy, vì nói "ốm" thì người Nam sẽ hiểu là gầy, mà tôi thì có gầy gò gì đâu cơ chứ) - sổ mũi, viêm họng, hơi sốt. Nên mới "chơi sang" thế.

Cái trò "ốm" này là do gần đây tôi mới nhận dạy lại một lớp vào cuối tuần, mà cứ hễ đi dạy thì tôi luôn cố sức mở volume tối đa, vì nếu không thì cái giọng trầm trầm của tôi không ai nghe được cả. Nên cứ vào lúc đổi mùa như thế này mà tôi đi dạy là trước sau gì cũng sẽ sổ mũi, viêm họng vài đợt.

Trước đây năm nào cũng bị thế, sau này chuyển sang làm quản lý chuyên nghiệp, bị ... "mất dạy" nên quên đi. Giờ đi dạy lại mới có dịp nhớ lại cái cực hình "ốm" mà vẫn phải làm việc nó khổ như thế nào. Họng đau và đắng nên ăn không ngon, mũi thì nghẹt nên ngủ không yên, đêm ngủ phải há mồm ra mà thở. Rất khổ sở, thật vậy.

Tâm trạng của tôi ngày hôm nay có thể nói tóm gọn trong hai chữ: "chán" và "mệt"! Và mỗi lần như vậy, tôi thường chỉ muốn trốn ở nhà - một mình, vì cả nhà đi làm, đi học hết. Không đi đâu, không gặp ai, không trò chuyện. Chỉ nằm nghĩ vẩn vơ, đọc sách, nghe nhạc lơ mơ, rồi đi lại nhìn cỏ nhìn cây ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Chỉ vậy thôi, cứ thế một vài ngày, rồi có khi chẳng cần thuốc, bệnh tật sẽ tự động qua, và tôi lại có sức để lao vào cõi đời mệt mỏi đến vô cùng ấy. Dù khi đang chạy ở trong guồng, hình như tôi cũng chẳng có ý thức mà cứ thế chạy, chạy, chạy, tự vắt kiệt thân mình, mù quáng tuân theo quán tính ...

Nên cuốc taxi trên quãng đường vắng trong nắng trưa của SG đối với tôi bỗng có ý nghĩa lạ kỳ. Vì nó vừa yên tĩnh - một điều thật hiếm hoi trong cái thành phố phát triển quá mức và không thể quy hoạch kịp với gần chục triệu dân này - lại vừa xáo động. Với rất nhiều ký ức về SG xưa vụt qua rất nhanh trong đầu tôi.

Ừ, đường vắng, nắng trưa. Ấy là cái cảm giác mà tôi vẫn có trên quãng đường xe đạp đến trường Gia Long mỗi buổi trưa vào đầu thập niên 1970 từ ngôi nhà ở xứ Nam Hòa (địa chỉ chính thức trước năm 1975 mà tôi còn nhớ là: ấp Nam Hòa, xã Tân Sơn Hòa, tỉnh Gia Định). Áo dài trắng, cặp sách buộc đàng sau xe đạp, đạp thong thả đến trường, trời thì nắng, đường thì xa, có khi đi trễ phải cắm đầu cắm cổ đạp, mồ hôi ướt cả áo, nhưng ngày nào cũng thế, mãi thành quen.

Nào có ai ngờ, cái cảnh tượng và cảm giác đường vắng, nắng trưa ấy trở lại với tôi rõ ràng đến thế, sau đến tận 40 năm!

Đường vắng, nắng trưa. Áo dài trắng dưới nắng trưa, đến lóa cả mắt. Và có lẽ chỉ có ai đã từng thấy những chiếc áo dài trắng trên đoạn đường lóa nắng của SG mới hiểu được câu thơ của Hàn Mặc Tử:

Áo em trắng quá nhìn không ra ...

Một cuốc taxi trưa, đường vắng, trời thì lóa nắng, không gian thật im ắng. Và tôi bỗng hiểu, nói đúng hơn là ngộ ra, người ta cần có những khoảng lặng đến chừng nào!

Những khoảng lặng trong cuộc sống, khoảng không gian thở, một chút nắng của riêng mình, một tiếng gà trưa (giờ đây mỗi ngày một hiếm hoi), một bóng cây, một làn gió thoảng ...

Có phải chúng ta đang đánh mất mình, khi đánh mất chúng hay không?

Đường vắng, nắng trưa ...

Một chút nghỉ, một dấu lặng của Sài Gòn, một buổi trưa ngày 24/12.

Một chút thôi, rồi SG lại trở lại đúng bản chất của mó, một SG đêm nhộn nhịp, tưng bừng, và cả nhốn nháo nữa. SG đêm nay, đêm Noel.

Thứ Sáu, 17 tháng 12, 2010

Phụ nữ Việt Nam và nỗi nhục quốc thể

Nhục quốc thể là cụm từ để nói về những cô gái Việt lấy chồng nước ngoài, mà ngày xưa người ta gọi một cách khinh miệt là "me": me Tây, me Mỹ.

Tôi có biết một "me" như thế. Thời tôi còn học tiểu học (vào cuối thập niên 1960), lúc ấy VN còn phân chia 2 miền Nam, Bắc, thế giới thì đang chiến tranh lạnh (mặc dù ở VN thì cái chiến tranh ấy không hề lạnh một chút nào), miền Bắc thì anh em, đồng chí với Liên Xô, Trung Quốc (ngôn ngữ trước năm 1975 gọi là Nga Xô, Trung Cộng), miền Nam thì đồng minh với Mỹ. Lúc ấy tôi ở xứ Nghĩa Hòa, một xứ đạo sống theo kiểu làng xã ở miền Bắc ngày xưa, nơi ai cũng biết rõ về gia cảnh, thân thế của người khác, và khái niệm "riêng tư" (privacy) dường như không tồn tại trong từ điển của người Việt lúc ấy.

Trong xóm nhà tôi lúc ấy có "cô" Kim Chi (chẳng hiểu sao mọi người lại gọi cô Kim Chi là "cô" thế, vì lớn tuổi hơn cả mẹ tôi, tôi nhớ lúc ấy có lẽ cô cũng ngoài 40 rồi) làm nghề thầy bói. Mọi người bảo thời trước cô là me Tây, nhưng khi ông Tây "chồng" của cô về nước rồi thì cô chỉ còn một thân một mình vì không con cái, chẳng thấy bà con, anh em thân thuộc nào cả, cũng chẳng lấy chồng. Sau này nghĩ lại, tôi chợt nghĩ biết đâu là cô cũng có bà con, anh em nhưng không ai thèm đi lại với cô, và cũng chẳng ai lấy cô vì chắc cũng chẳng có mấy đàn ông VN đủ hào phóng để quên đi quá khứ me Tây và nỗi nhục quốc thể của cô.

Cô Kim Chi sống một mình trong căn nhà nhỏ hầu như lúc nào cũng khóa cửa, đôi khi cô đi đâu vắng, cửa khóa trái đến cả tuần lễ. Cô cao lớn, da trắng, ra đường lúc nào cũng ăn mặc đẹp đẽ, áo dài, son phấn, nói năng thì khoa chân múa tay, thỉnh thoảng lại "xổ" tiếng Tây, và hay cười lớn tiếng. Nói chung là phong cách rất khác lạ so với đa số phụ nữ Việt Nam vốn được dạy dỗ trong vòng lễ giáo phong kiến.

Khi ấy còn bé, tôi thấy "cô" vừa lạ lùng lại vừa ... quyến rũ, vì phong cách của cô tôi thấy hay lắm: tự tin, độc lập, hài lòng với chính mình, và ... điệu (biết làm đẹp). Rất không giống đa số những người phụ nữ khác mà tôi biết: cực khổ, lầm than, xấu xí, mệt mỏi .... Nhưng hình như ngoài tôi ra thì mọi người nhìn cô bằng cặp mắt không thiện cảm gì cho lắm. Mặc dù tôi thấy cô là một người hàng xóm rất đàng hoàng, không làm phiền ai, cũng chẳng bao giờ ngồi lê đôi mách nói xấu người khác. Vì vậy, ngay từ hồi ấy, còn rất nhỏ tôi đã có đôi chút cảm giác bất bình vì hình như mọi người đối xử với cô không công bằng lắm.

Thực ra có thể chính cô cũng chẳng quan tâm đến thái độ của người khác. Sau này nhà tôi dọn đi nơi khác nên không còn biết hoặc nhớ gì về cô nữa. Cho đến mãi sau này, khi VN bắt đầu xuất hiện những vai nữ nắm vị trí lãnh đạo và quản lý, tôi mới thỉnh thoảng có cơ hội để nhớ đến cô: cũng dáng đứng thẳng, chân bước sải, nụ cười tự tin, ánh mắt nhìn thẳng ấy. Tôi tự hỏi, phải chăng vì cô quá khác, đàn ông VN thời ấy không ai chấp nhận, nên cô phải đi tìm sự đồng cảm ở những người đàn ông dị chủng hay chăng?

Nhưnng đấy là chuyện của thời trước năm 1975. Thế rồi ... giải phóng. Sau một số năm đóng cửa, từ giữa thập niên 1980 trở đi thì VN bắt đầu mở cửa và cố gắng hội nhập với khu vực và quốc tế. Lúc ấy, tôi đang ở khoa Ngoại ngữ của trường ĐH Tổng hợp TP HCM, và vào thời điểm ấy, giới học ngoại ngữ như tôi bắt đầu được xem là ... có giá (vì những mọi người muốn tiếp xúc với bên ngoài thì phải qua bọn tôi). Và thế là trong khoảng gần một thập niên, từ cuối thập niên 80 đến cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, tôi có cơ hội chứng kiến một lô cuộc hôn nhân dị chủng trong những người mà tôi có biết hoặc thậm chí là người quen.

Chỉ có điều, trái với trước đây, những người lấy Tây, lấy Mỹ bị xem rẻ, khinh miệt thế, thì lúc ấy những người này dường như lại được nhìn với cái nhìn kính trọng. Mà cũng phải thôi, vì đa số những trường hợp lấy chồng ngoại kiều đầu tiên khi VN vừa mở cửa đều là những người ít nhiều có học thức.

Tôi nhớ nhất là trường hợp cô Duyên Hải, cô giáo trẻ rất xinh xắn, dễ thương, rất xứng đáng là một người phụ nữ Việt Nam, dịu dàng hiền thục, nhưng cũng rất giỏi tiếng Anh và cả tiếng Pháp, đã "hớp hồn" anh chàng thanh niên Bắc Âu khi đến VN lần đầu như thế nào. Anh chàng này đẹp trai cao ráo (có lẽ anh ta phải cao đến gần 2 mét), da trắng có lẽ không kém gì nàng Bạch Tuyết, làm việc ở Bộ Ngoại giao Thụy Điển. Và sau lần gặp ấy, anh ta đã theo đuổi cô giáo của bọn tôi một cách âm thầm, còn cô giáo của tôi thì phải giấu không cho ai biết việc này vì sợ chẳng đi đến đâu, cho đến lúc VN nới rộng chính sách đối với ngoại kiều .... Kể cũng phục sự chung thủy của chàng trai Bắc Âu thật đấy, nhưng cô Hải của tôi thì quá xứng đáng để lọt vào mắt xanh (đúng là mắt xanh thật các bạn ạ) của anh chàng ấy.

Đám cưới của cô Hải được tổ chức rất "hoành tráng" với bà mẹ chồng từ Thụy Điển bay sang, có làm lễ cưới ở Chùa Vĩnh Nghiêm, cô dâu chú rể áo dài khăn đóng .... Rồi sau đó thì cô đi định cư ở Thụy Điển, có về VN thăm nhà một vài lần ... Hãnh diện lắm, mà quả là đáng hãnh diện thật. Con gái VN được người ta tôn trọng như thế cơ mà! Nhưng tôi cũng nhớ lần gặp cô ở VN khi cô về thăm nhà lần thứ hai - lúc ấy con cô chừng 3, 4 tuổi - cô có nói là tuy ở bên đó rất đầy đủ về vật chất, chồng cũng rất yêu quý (cô sang đó có đi làm, vì cô giỏi ngoại ngữ), nhưng cô vẫn thấy rất cô đơn, buồn và nhớ nhà, và không sao chịu nổi cảm giác thèm món ăn Việt, không khí gia đình quây quần của người Việt, và đôi khi buồn đến phát khóc. Cô bảo, về VN lần nào cũng không muốn trở qua Thụy Điển nữa mà chỉ muốn ở lại luôn thôi. Nghe thương lắm.

Tôi còn biết một vài trường hợp hôn nhân dị chủng khác - mà lạ, sao toàn là cô gái Việt lấy chồng nước ngoài, chứ tôi chưa được biết trường hợp anh thanh niên Việt lấy cô gái ngoại nào cả - và tất cả đều là những cuộc hôn nhân hạnh phúc. Cả trường hợp nhà văn Lý Lan, vị giáo sư mà hiện nay là chồng của Lý Lan tôi cũng tình cờ được biết. Dường như dưới con mắt của phương Tây thì cô gái Việt (cô dâu Việt, cô vợ Việt) là một thứ quý hiếm, vì con gái Việt vừa xinh xắn, lại chu đáo vén khéo, biết chiều chồng, lo lắng cho tương lai của gia đình, nuôi dạy con cái thành đạt ....

Không chỉ lo cho gia đình riêng, mà tôi tin chắc rằng những cô gái này thế nào cũng quan tâm đến cha mẹ, anh chị em, các cháu của mình còn ở VN, và không thể không có những giúp đỡ về tinh thần và vật chất. Những trường hợp này không thấy ai khen - mà các cô gái ấy chắc cũng chẳng cần khen, vì hạnh phúc gia đình và cuộc đời là của chính họ, chẳng cần ai quan tâm có ý kiến gì "sất", nhưng rõ ràng là những cô gái ấy cũng có đóng góp cho xã hội rất nhiều đấy chứ, phải không?

Rồi thì sau đó mở cửa nhiều hơn, và phong trào các cô gái quê lấy chồng ngoại (chủ yếu là lấy Đài Loan, rồi Hàn Quốc, và sau này là cả Trung Quốc) bắt đầu nở rộ. Các cô này thì hơi khác một chút, vì ít học nên cũng chỉ lấy được người đàn ông ngoại quốc loàng xoàng mà thôi. Và cũng vì ít học, nên các cô phải qua môi giới, mà môi giới ở VN thì ... người đàng hoàng chắc cũng nhiều nhưng bậy bạ, lừa đảo thì có lẽ cũng không ít. Rồi một vài bi kịch xảy ra, và cả những cái chết ... Bi thảm lắm! Nhưng hình như ngay cả những bi kịch ấy cũng không làm giảm đi làn sóng các cô gái quê lấy chồng ngoại quốc, mà theo các cô là cơ hội duy nhất để đổi đời.

Và thế là dư luận lại ầm lên, mặc dù bây giờ người ta không còn gọi các cô ấy là "me" (me Đài, me Hàn, me Trung) theo kiểu khinh miệt như ngày xưa nữa. Vụ ầm ĩ gần đây nhất là cuộc tranh luận trên báo SGTT với bài kết thúc có mấy từ "nhục quốc thể" mà tôi đưa lên tựa entry của tôi đây. Thực ra, khi đọc bài phản hồi của cô gái lấy chồng ngoại quốc ấy tôi đã muốn viết một cái gì đó, nhưng đợi mãi vẫn không viết được. Vì không rõ khi tôi viết ra những điều tôi nghĩ thì ... có bị ai lên án gì không?

Tôi chỉ nghĩ, phải chăng cũng giống như cô Kim Chi, hay cô Duyên Hải cô giáo của tôi, họ là những cô gái VN dũng cảm, thậm chí hơi liều lĩnh, dám chấp nhận những rủi ro, dám đặt cược cuộc đời mình, để mong đem lại một sự cải thiện, hoặc cho chính mình, hoặc cho cả những người thân còn lại ở VN nữa. Và với mong ước đó, họ dấn thân vào một cuộc phiêu lưu nơi đất khách quê người, thân gái dặm trường, dù không bao giờ nguôi lòng nhớ quê hương ...

Nếu họ thành công trong ước mơ của mình, chắc chắn đa số những cô gái ấy không chỉ biết hưởng một mình, mà luôn nhớ đến gia đình, cha mẹ anh chị em còn lận đận ở quê xưa. Nếu họ thất bại, bị ruồng bỏ, bị đánh đập, thậm chí bị bức tử ..., thì chỉ có một mình họ chịu, trong cảnh ngày đêm cô đơn trên đất khách, nước mắt nuốt ngược vào trong ...

Thế thì tại sao, tại sao, tại sao, họ lại là nỗi nhục quốc thể nhỉ? Tôi thật tình không hiểu.

Tôi nghĩ, nếu có một nỗi nhục quốc thể, thì nỗi nhục đó là của tất cả chúng ta, đã không làm gì để các cô gái xinh đẹp giỏi giang nhất của mình không tìm được cơ hội trên quê hương, tổ quốc mình, để đến nỗi các cô phải bươn chải đi tìm cơ hội đổi đời và hạnh phúc ở một nơi nào khác, xa quê hương ... Dù phải đánh đổi tất cả, có khi là cả mạng sống nữa!

Tôi không hiểu. Có ai giải thích được cho tôi với hay không?

Thứ Bảy, 11 tháng 12, 2010

Tản mạn về giải thưởng hòa bình

Sáng nay ông xã tôi hỏi tôi một câu thật bất ngờ: Đố em biết có bao nhiêu giải thưởng hòa bình trên thế giới?

Qủa là ... choáng! Có bao nhiêu giải thưởng hòa bình ư? Thì ... có một giải từ đó đến giờ là Nobel hòa bình, chứ còn gì nữa mà phải hỏi?

Biết ngay mà! Ông xã tôi đắc thắng. Sai bét, trên thế giới có nhiều giải thưởng hòa bình lắm. Ngay tính chỉ riêng mấy nước anh em, đồng chí, láng giềng của VN thôi thì nước nào cũng có giải hòa bình của riêng mình rồi. Em giỏi tìm thông tin lắm mà, lên google tìm thử mà xem!

Tức mình quá, và ... quê quá, tôi google search từ "peace prize", và quả nhiên có ngay một danh sách các giải thưởng hòa bình trên wikipedia, trong đó có đến hơn 20 giải thưởng và huy hiệu hòa bình thế giới. Thế mới biết, hòa bình quan trọng thế đấy, đến nỗi đã có bao nhiêu giải thưởng rồi mà người ta vẫn cứ tạo ra thêm giải thưởng mới, vì hình như mọi người vẫn cảm thấy chưa đủ.

Hoặc đúng hơn, là chưa có loại hòa bình giống như mình mong muốn. Thì đấy, giải Nobel hòa bình năm nay được trao cho một người TQ, nhưng người TQ ấy ở TQ thì lại bị xem là người phá hoại hòa bình vì kêu gọi chống lại chính quyền. Nên TQ bèn ... dạy cho phương Tây một bài học bằng cách tạo luôn ra một giải hòa bình mới, gọi là giải Khổng tử hòa bình, và còn kịp tổ chức trao giải luôn, trước khi lễ trao giải Nobel hòa bình được tổ chức. Đúng là nước lớn có khác, họ muốn gì là làm được ngay! Ghê thật!

Rồi tôi sực nhớ câu nói của ông xã tôi về việc các nước anh em, đồng chí của VN đều có giải thưởng hòa bình riêng của mình, và nhớ lại giải thưởng hòa bình Lenin (giải Lenin hòa bình, nói theo cấu trúc đang "thịnh hành" hiện nay: Nobel hòa bình, Khổng tử hòa bình).

Rất tiếc là giải ấy bây giờ đã ngưng rồi, cùng với sự xụp đổ của hệ thống XHCN ở Liên Xô và Đông Âu, nhưng đây là giải thưởng quốc tế duy nhất mà VN có hơn một người được vinh dự nhận giải. Này nhé, trước hết là Bà Nguyễn Thị Định, nguyên PCT nước của VN, được trao giải từ năm 1967 (chắc lúc ấy phe XHCN còn đang rất mạnh?) Rồi sau đó là Ông Nguyễn Hữu Thọ, nguyên Quyền CT nước, được trao giải năm 1983 cùng năm với Indira Gandhi của Ấn Độ (nhân tiện, sau khi được trao giải thưởng hòa bình thì chỉ năm sau Bà Gandhi bị ám sát chết vào năm 1984, khổ thế). Cũng hãnh diện lắm chứ, vì danh sách những người được giải thưởng đều là những người nổi tiếng cả.

Lan man, tôi tự hỏi người ta chọn danh nhân để đặt tên cho giải thưởng dựa trên cơ sở nào nhỉ? Trong trường hợp Nobel thì không có gì để bàn, vì giải thưởng lấy từ tiền của Nobel nên giải thưởng mang luôn tên của ông (cho nó ... tiện, vả lại mục đích của ông là để mọi người nhớ đến ông mà lại). Nhưng còn những trường hợp khác thì sao?

Trong trường hợp giải thưởng Lenin hòa bình thì hình như đây là vấn đề chính trị rất rõ. Giải này đầu tiên là giải Stalin hòa bình cơ đấy, nhưng sau đó hình như là hình ảnh Stalin không phù hợp lắm với bản chất của giải thưởng này thì phải, nên người ta đổi lại là giải thưởng Lenin hòa bình, vì dù sao thì Lenin cũng có vẻ ... hòa bình hơn Stalin. Nhưng thực ra, việc lấy lãnh tụ của một nước để đặt tên cho một giải thưởng quốc tế kể ra cũng ... không hay lắm, vì việc trao giải thưởng mang tên lãnh tụ của một nước cho công dân của nước kia nó cứ có cái gì đó .. trịch thượng, nước lớn thế nào ấy, tôi nghĩ thế.

Vậy những giải thưởng hòa bình khác thì sao nhỉ? Thử xem một giải thưởng của Nhật, Niwano Peace Prize (giải thưởng Niwano hòa bình). Đây là tên của nhà sáng lập ra phong trào đối thoại giữa các tôn giáo có tên là Nikkyo Niwano, mất năm 1999. Giải thưởng này được trao cho những người có công làm tăng hiểu biết giữa các tôn giáo để giúp tạo ra hòa bình thế giới. Một nỗ lực tốt, một giải thưởng có ý nghĩa, ấy là tôi nghĩ vậy.

Lại có giải thưởng Sydney hòa bình, cái này là do ĐH Sydney của Úc tạo ra, nên nó mang tên Sydney (tên thành phố) cũng là dễ hiểu. Mục đích của giải cũng rất hay: tưởng thưởng và vinh danh những người góp phần xóa bỏ nghèo đói và bất công, bạo lực có tính hệ thống, thúc đẩy hòa bình thế giới.

Thế còn giải thưởng Khổng tử hòa bình? Ừ, thì thúc đẩy hòa bình, cái này thì tốt rồi. Còn Khổng tử, với cả một di sản khổng lồ do ông để lại, có lẽ cũng ... không tệ. Dưới cái nhìn của riêng tôi, Khổng tử nổi tiếng nhất với vai trò của một người thầy. Và thầy giáo, đặc biệt là thầy giáo ở phương Đông, thì luôn luôn dạy cho học trò cách làm sao có thể tồn tại trong hệ thống hiện hành một cách tốt nhất, vì vậy điều đầu tiên cần dạy là sự tuân thủ, tôn trọng những người cai trị và những tầng bậc về quyền lực xã hội. Quân, sư, phụ. Tam cương, ngũ thường. Tam tòng, tứ đức.

Tất cả đều là những sợi dây vô hình nhưng rất chặt để cột người ta vào cái nguyên trạng, để giữ được sự bình ổn xã hội, để mọi cái cứ thế mà chạy tiếp, không có gì bất ngờ, bất ổn, không có cải cách, không có bạo loạn và lật đổ, không có cách mạng, máu đổ đầu rơi ...

Đấy cũng là một cách nhìn về hòa bình. Một cách nhìn mà theo trang wikipedia là giải Khổng tử hòa bình đang cổ vũ, đó là cái nhìn phương Đông về hòa bình. Một cách nhìn có thể nói là trái ngược hẳn với một số quan điểm, ví dụ như quan điểm của giải Lenin hòa bình, vốn đã từng được trao cho các nhân vật đấu tranh lỗi lạc như Nguyễn Thị Định và Nguyễn Hữu Thọ của VN, hay Fidel Castro của Cuba .... Nhưng nếu thế, thì nhìn theo cách mà chính quyền TQ hiện nay đang nhìn về Lưu Hiểu Ba, thì những người này hoàn toàn không xứng đáng nhận giải thưởng Khổng tử hòa bình, vì lý do gì thì đã rất rõ, vì cũng giống như Lưu Hiểu Ba, họ không chấp nhận nguyên trạng, đặc biệt là khi cái nguyên trạng đó đã bộc lộ ra những khiếm khuyết rõ ràng.

Chà chà, khó xử thật đấy!

Tò mò, tôi tự hỏi, thực ra hòa bình là cái gì nhỉ, mà tại sao các giải thưởng lại khác nhau đến thế? Hòa bình, một giá trị mà có lẽ toàn thế giới cùng chia sẻ, tôi tưởng nó cũng giống như tình yêu, như cái đẹp, như công lý, như lẽ công bằng, tất cả là những khái niệm phổ quát, là universals chứ nhỉ?

Hay là không phải thế? À, tôi nhớ rồi, thời tôi học trung học (vào cuối thập niên 1970), các thầy cô dạy văn của tôi hay nhấn mạnh: văn học có tính giai cấp!

Bây giờ, áp dụng quan điểm đó vào việc nhìn nhận hòa bình, tôi nghĩ có lẽ hòa bình cũng có tính giai cấp chăng? Ngoài việc nó còn có tính địa phương nữa, như giải thưởng Khổng tử hòa bình đã nhấn mạnh: hòa bình theo quan niệm của Á Đông (ie, keeping the status quo?)

Hẳn là thế! Chà, không hiểu rồi sau này VN có tạo ra giải hòa bình của riêng mình không nhỉ? Lúc ấy, nếu có, tôi tin rằng VN sẽ chọn giải thưởng hòa bình mang tên HCM, chắc chắn là thế rồi!

Hãy chờ xem!

Thứ Tư, 8 tháng 12, 2010

"Dạy con kiểu Tây"

Tôi vừa đọc được bài này trên facebook, thấy hay quá nên chép về đây để lưu và chia sẻ với các bạn. Enjoy các bạn nhé!

Nguồn ở đây: http://www.facebook.com/note.php?note_id=470241826436&id=607556685

---------
Con trai đi Mỹ du học, sau khi tốt nghiệp rồi định cư tại Mỹ. Và đã kiếm cho tôi con dâu người Tây tên Susan. Hiện giờ, cháu trai Peter đã 3 tuổi.

Mùa hè năm nay, con trai vì tôi đã đăng ký visa thăm người than. Thời gian 3 tháng lưu lại Mỹ, con dâu Tây Susan có cách giáo dục con cái làm tôi đây người mẹ chồng TQ phải đại khai nhãn giới.

Không ăn thì cứ nhịn đói. Mỗi buổi sang, sau khi Peter thức dậy, Susan để phần ăn sang lên bàn, thì tự mình đi bận rộn việc khác. Peter sẽ tự mình leo lên chiếc ghế, uống sữa, ăn bánh sandwich. Sau khi ăn no, nó sẽ tự về phòng của mình, tự tìm quần áo trên tủ, rồi tự lấy giày, rồi tự mình mặc lên.

Bất kể chỉ mới 3 tuổi thôi, vẫn chưa phân biệt rõ rang mặt trái hay mặt phải của bít tất, giày trái hay giày phải. Có 1 lần Peter lại mặc ngượi chiếc quần lên người, tôi vội vàng chạy đến muốn thay lại cho cháu, nhưng đã bị Susan cản lại. Nó nói, nếu nó cảm thấy không thoải mái tự nó sẽ cởi ra, và mặc lại; nếu nó không cảm thấy không gì là không thoải mái, vậy thì tùy nó. Và nguyên ngày đó, Peter mặc cái quần ngược đó chạy tới chạy lui, Susan như không thấy gì hết. Và 1 lần nữa, Peter ra ngoài chơi với cháu nhà hàng xóm, chưa được bao lâu thì nó chạy thở hổn hển về đến nhà, nói với Susan: “Mẹ ơi, Lusi nói cái quần của con mặc ngược rối, đúng không? Lusi là con nhà hàng xóm, năm nay 5 tuổi. Susan mỉm cười nói: “Đúng vậy, con có muốn mặc lại không?” Peter gật gật đầu, tự mình cởi quần ra, xem tỉ mỉ rồi, bắt đầu mặc lại. Từ lần đó về sau, Peter không bao giờ mặc ngược quần nữa.

Tôi đã không kiềm được mà nhớ lại, cháu gái ngoại của tôi lúc 5-6 tuổi chưa biết dùng đũa, lúc học tiểu học còn chưa biết cột dây giày, và bây giờ đang theo trung học dạng ký túc như nó, mỗi cuối tuần là đem 1 đóng quần áo dơ về nhà.

Có 1 ngày buổi trưa, Peter giận dỗi, không chịu ăn cơm. Susan la rầy mấy câu, Peter giận hờn 1 tay đẩy khay cơm xuống đất, thức ăn trên khay rớt đầy trên đất. Susan nhìn Peter, giọng nói nghiêm khắc: “Xem ra con đúng thật không muốn ăn! Nhớ lấy, từ giờ đến sang mai, con không được ăn gì hết.” Peter gật gật đầu, kiên quyết trả lời: “Yes!” Và trong long tôi chợt cười thầm, hai mẹ con này cứng đầu như nhau!

Buổi chiều, Susan bàn bạc với tôi, buổi tối do tôi nấu món ăn Trung Hoa. Trong lòng tôi suy tư lúc, Peter đặc biệt thích món ăn Trung Hoa, nhất định Susan cảm thấy sáng nay không ăn được gì hết, nên muốn buổi tối cháu ăn ngon nhiều hơn. Buổi tối hôm đó tôi trổ tài nấu ăn, làm món sườn chua ngọt mà Peter thích ăn nhất, tôm, và còn sử dung mì Ý làm theo mì lạnh kiểu Trung Hoa. Peter thích nhất món mì lạnh, người nhỏ nhỏ như thế nhưng có thể ăn được 1 tô lớn. Bắt đầu bửa cơm tối, Peter vui mừng nhảy lên ghế ngồi. Susan lại đến gần lấy đi dĩa và nĩa của con, nói: “Chúng ta không phải giao ước rồi, hôm nay con không được ăn gì hết, chính con cũng đồng ý rồi đó.” Peter nhìn khuông mặt nghiêm túc của người mẹ, “òa” lên 1 tiếng rồi khóc, vừa khóc vừa nói: “mẹ ơi, con đói, con muốn ăn cơm.” “Không được, nói rồi là phải giữ lời.” Susan không một chút động lòng. Tôi thấy đau long muốn thay cháu cầu xin, nói đỡ lời dùm, nhưng thấy ánh mắt ra hiệu của con trai tôi. Nhớ lại lúc mới đến Mỹ, con trai có nói với tôi: “Ớ nước Mỹ, lúc cha mẹ giáo dục con cái, người ngoài không nên nhúng tay, bất kể là trưởng bối cũng không ngoại lệ.” Bữa cơm đó, từ đầu đến cuối, Peter tội nghiệp chỉ ngồi chơi với chiếc xe mô hình, mắt trưng trưng nhìn 3 người lớn chúng tôi ăn như hổ đói. Đến đó tôi mới biết dụng ý thật sự của Susan khi để tôi nấu món Hoa.

Tôi tin rằng, lần sau, trong lúc Peter muốn giận hờn quăng liệng thức ăn, sẽ nghĩ đến kinh nghiệm bụng đói nhìn ba mẹ và bà nội ăn cao lương mỹ vị. Bụng đói không dễ chịu tí nào, huống chi là đối mặt với món mình thích ăn. Lúc ngủ tối, tôi và Susan cùng đến chúc Peter ngủ ngon. Peter cẩn thận dè dặt hỏi: “Mẹ ơi, con đói lắm, giờ con có thể ăn món Trung không?” Susan mỉm cười lắc đầu, kiên quyết nói: “Không!” Peter nuốt nước miếng lại hỏi: “vậy để con ngủ dậy rồi khi mở mắt con được ăn chứ?” “Đương nhiên được rồi.” Susan thật dịu dàng khẽ đáp. Peter đã cười tươi ra. Phần lớn dưới tình trạng này, Peter rất tích cực ăn cơm, nó không muốn vì “tuyệt thực” mà lỡ mất miếng ăn, và chịu cực hình bụng đói.

Mỗi lần nhìn thấy Peter ngoạm từng phần lớn thức ăn, lúc miệng và mặt dính đầy thức ăn, tôi lại nhớ đến cháu gái, lúc như tuổi của Peter, vì phải dỗ dành cho nó ăn cơm, mấy người cầm lấy tô cơm và dí theo sau đuôi nó, nó còn chưa chịu ngoan ngoãn, còn ra điều kiện: ăn xong chén cơm mua 1 kiện đồ chơi, ăn them 1 chén thì mua them 1 đồ chơi… Không còn cách nào, tôi chỉ còn giữ im lặng mà thôi.

Ăn miếng trả miếng Có 1 lần, chúng tôi dắt Peter ra công viên chơi. Rất nhanh Peter đã cùng hai cô gái chơi nấu ăn với nhau. Cái nồi nhỏ bằng mũ, cái xẻng nhỏ, cái thau nhỏ, những cái chén nhỏ xếp đầy trên đường. Bất ngờ, Peter tinh nghịch cầm cái nồi bằng nhựa lên, rất mạnh đập lên đầu cô bé kia, cháu gái kia bầng thần một lúc và khóc thật lớn. Còn cháu kia khi thấy tình hình vậy cũng khóc thật lớn. Đại khái Peter cũng không nghĩ đến hậu quả nghiêm trọng như vậy sẽ xảy ra, đứng qua một bên, trợn mắt nhìn. Susan đi về phía trước sau khi hiểu được đầu đuôi sự việc, nó không quát nạt một tiếng, cầm lấy cái nồi ấy, ngõ một cái mạnh lên đầu Peter, Peter không phòng bị, và té ngã xuống bãi cỏ, khóc nức nở lên. Susan hỏi Peter: “Đau không? Lần sau có còn làm thế nữa không?” Peter một bên khóc một bên lắc đầu.

Tôi tin rằng lần sau nó sẽ không làm thế nữa.

Cậu của Peter đã tặng cho cháu 1 chiếc xe đạp nhỏ, Peter rất thích, lấy làm bảo bối không cho ai đụng vào. Lusi cô bé trong xóm là bạn than của Peter, đã thỉnh cầu Peter mấy lần muốn chạy thử chiếc xe nhỏ này, Peter vẫn không đồng ý. Có 1 lần, mấy cháu nhỏ chơi chung với nhau, Lusi thừa lúc Peter không để ý lén lén nhảy lên chiếc xe, và chạy đi. Sau khi Peter phát hiện rất phẫn nộ méc với Susan. Susan đang nói chuyện và uống café với mẹ của những đứa nhỏ kia, bèn mỉm cười trả lời con: “Chuyện của chúng con thì chúng con tự giải quyết, mẹ không quản được.” Peter bất lật quay đi. Qua được ít lát, Lusi chạy chiếc xe về. Peter vừa thấy Lusi thì lập tức đẩy bạn té xuống đất, dật lại chiếc xe. Lusi ngồi bẹp tại đất và khóc lên. Susan ẩm Lusi dậy và dỗ dành một lát. Rất nhanh sau đó Lusi đã chơi vui vẻ lại với những bạn còn lại. Peter tự mình chạy xe tới lui một lát thì cảm thấy hơi nhàm chán, nhìn thấy những bạn kia chơi thật vui vẻ với nhau nên nó muốn tham gia chung. Nó đã chạy tới chỗ Susan, lầu bầu thưa: “Mẹ, con muốn chơi với Lusi chúng nó.” Susan không đá động gì và trả lời: “Con tự kiếm mấy bạn ấy vậy!” Mẹ ơi, mẹ đi với con hen.” Lời thỉnh cầu của Peter. “Chuyện này không được rồi, lúc nãy con đã làm cho Lusi khóc, giờ con lại muốn chơi với mội người, vậy con phải tự đi giải quyết vấn đề.” Peter leo lên chiếc xe và chạy từ từ đến chỗ Lusi, lúc gần đến chỗ, thì nó lại quay ngược đi. Chạy tới lui mấy vòng như vậy, không biết từ lúc nào bắt đầu mà Peter và Lusi lại vui vẻ với nhau, hợp thành nhóm ồn ào.

Quản giáo con cái là chuyện của cha mẹ. Cha mẹ của Susan ở tại California, biết tôi đã đến hai người đã lái xe đến thăm chúng tôi. Trong nhà có khách tới, Peter rất hào hứng. Chạy lên chạy xuống. Nó lấy cái thùng đựng đầy nước, rồi xách cái thùng bê tới bê lui trong nhà. Susan cảnh cáo nó mấy lần rồi, không được làm nước văng lung tung trong nhà, Peter để ngoài tai. Cuối cùng Peter đã làm nước đổ hết ra nền. Peter nghịch ngợm còn chưa thấy mình làm sai việc, còn rất đắc ý lấy chân dẫm lên vũng nước, làm ước quần hết.

Tôi lập tức chạy đi lấy cây lau nhà để dọn dẹp. Susan dựt lại cây lau nhà và đem đưa cho Peter, nói với nó: “Lau sàn cho khô, cởi đồ ướt ra và tự mình giặt sạch.” Peter không không chịu vừa khóc vừa la. Susan không nói them lời nào, lập tức kéo nó đến phòng trữ đồ, đóng chặt cửa lại. Nghe từ bên trong tiếng khóc hoảng sợ của nó, tim tôi đau thắt lại, rất muốn chạy đến ẫm cháu ra. Bà ngoại của Peter lại cản tôi, nói: “Đó là chuyện của Susan.” Đến một lát sau, Peter không khóc nữa, nó ở trong phòng trữ đồ hét thật lớn: “Mẹ ơi, con sai rồi.” Susan đứng ở ngoài hỏi: “Thế giờ con biết phải làm gì chưa?” “Con Biết.” Susan mở cửa ra, Peter chạy từ phòng trữ đồ ra, nước mắt đầy mặt. Nó cầm cây lau nhà cao hơn 2 người của nó ra hết sức lau cho khô sàn nhà. Sau đó tự cở quần áo dơ ra, xách trên tay, trần chuồng chạy vô nhà tắm, hí hởn giặt đồ rồi.

Ông bà ngoại của nó nhìn vào thái độ kinh ngạc của tôi, thích thú mỉm cười. Sự việc này làm tôi cảm động vô cùng. Ở rất nhiều gia đình TQ, cha mẹ giáo dục con cái thì thường phát sinh vấn đề “đại chiến thế giới”, luôn luôn được ngoại nuông chiều, nội thì can ngăn, vợ chồng cải nhau, gà bay chó chạy.

Sau này, tôi và ông bà ngoại của Peter nói chuyện, nhắc đến chuyện này, làm tôi ấn tượng sâu sắc bởi câu họ nói: “con cái là con cái của cha mẹ, trước tiên phải tôn trọng cách giáo dục của cha mẹ.” Đứa bé tuy còn nhỏ, nhưng lại bẩm sinh nghịch ngợm, lúc nó quan sát được thành viên trong gia đình có phân biệt khác thường, nó sẽ rất nhạy bén lợi dụng sơ hở. Việc này bất cẩn không làm cải thiện hành vi của nó mà chẳng có lợi cho nó. Ngược lại còn làm cho vấn đề càng nghiêm trọng hơn, thậm chí còn đem lại những vấn đề khác. Ngoài ra, thành vive6n trong gd còn xảy ra xung đột, gd có không khí không hòa thuận sẽ đem đến nhiều cảm giác không an toàn cho trẻ, đối với việc phát triển tâm lý của nó phát sinh bất lợi ảnh hưởng. Cho nên, dù là bậc cha mẹ hay ông bà có vấn đề phân chia giáo dục con cái, hay là vợ chồng có quan niệm giáo dục khác nhau cũng không nên ở trước mặt con cái xảy ra mâu thuẫn.

Ông bà ngoại của Peter ở lại 1 tuần và chuẩn bị về Cali. 2 ngày trước khi đi, ông ngoại của Peter rất nghiêm túc hỏi con gái mình: “Peter muốn chiếc xe đào đất, tôi có thể mua cho nó chứ?” Susan suy nghĩ rồi nói: “Cha mẹ lần đến này đã mua cho nó đôi giày trượt băng làm qùa rồi , đến Noel mới mua nó làm quà vậy!” Tôi không biết ông ngoại của Peter nói như thế nào với thằng nhóc này, sau đó tôi dắt cháu đi siêu thị, nó chỉ tay vào món đồ chơi đó nói: “Ông ngoại nói, đến Noel sẽ mua tặng cháu cái này làm quà.” Khẩu khí rất thích thú & mong đợi.

Tuy Susan nghiêm khắc như vậy với cháu, nhưng Peter lại yêu thương mẹ hết mực. Khi chơi ở ngoài, nó sẽ thu thập một số hoa hoặc là lá mà nó cho là đẹp rồi trịnh trong tặng cho mẹ. Người ngoài tặng quà cho nó, nó luôn gọi mẹ cùng mở quà chung; có thức ăn ngon luôn để một nửa cho mẹ. Nghĩ đến nhiều đứa trẻ TQ coi thường và lạnh nhạt đối xử đối với cha mẹ, tôi không thể không kính phục con dâu Tây này của tôi. Ở tôi mà nói, ở phương diện giáo dục con cái của các bà mẹ Phương Tây rất xứng đáng để các bà mẹ TQ học theo."

Thứ Ba, 7 tháng 12, 2010

Tại chức, thị trường, gậy và cà rốt

Tựa của entry này chắc chắn là cần được giải thích. Vâng, "các bác" xem bên dưới ạ.

Tại chức, là vụ om xòm từ mấy ngày nay trên báo chí, xuất phát việc TP Đà Nẵng "nói không với bằng tại chức". Tức là không tuyển những người tốt nghiệp hệ tại chức về làm việc trong cơ quan nhà nước.

Chuyện này vừa được đưa lên báo là ngay lập tức trở thành một cuộc tranh luận dữ dội. Người thì khen Đà Nẵng dũng cảm. Kẻ thì nói Đà Nẵng sai luật, và kỳ thị. Tranh cãi mấy ngày liền, đến nay vẫn chưa thể phân thắng bại. Ai nói cũng có lý cả, không có ai sai. Nhưng chân lý thì chỉ có một, vậy biết tin ai bây giờ đây.

Hãy cứ gác vụ tại chức lại đấy đã. Bây giờ đến thị trường. Thị trường, chắc là không cần định nghĩa nữa nhỉ. Tôi hiểu nó là việc trao đổi tự do giữa người mua và người bán. Tôi cần, anh có, chúng ta trao đổi, thuận mua vừa bán thì thôi, không cần ai can thiệp. Tất nhiên là vẫn cần có nhà nước để chắc chắn rằng không ai lừa ai, không ai bắt nạt ai.

Ví dụ, anh bảo cứ thi được vào, đóng đầy đủ học phí 4 năm, thi cử cho có đầy đủ điểm số, thi tốt nghiệp đàng hoàng, đạt điểm tối thiểu, thì anh sẽ cấp cho cái bằng đại học tại chức. Tôi thì cần cái bằng, vì bây giờ đi làm ở đâu hầu như người ta cũng đòi có bằng đại học. Mà thi rớt đại học chính quy rồi (thì mỗi năm chỗ học cho chính quy chỉ khoảng 20% số người muốn học mà lại), bây giờ muốn học lên để cải thiện triển vọng nghề nghiệp của mình, thấy anh đang mở và tuyển đại học tại chức, thì tôi đi học quá đi chứ, tại sao không?

Mà bằng tại chức hoàn toàn nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, được nhà nước công nhận, phôi bằng do Bộ Giáo dục cẩn thận, chứ không phải là bằng dỏm, bằng giả, trường ma gì đâu nhé. Trường có tên có tuổi đàng hoàng. Thầy cô giáo cũng là những người dạy chính quy ban ngày, đồng lương không đủ sống nên mới chịu bỏ công ra mà ... cày thêm vào buổi tối (thì đã có người nói tại chức là nồi cơm của các thầy rồi còn gì), tham gia vào cái "thị trường giáo dục đại học" ngày càng đang mở rộng kia. Thị trường, bàn tay vô hình, nó tự điều tiết giỏi lắm!

Tất nhiên vẫn cần có nhà nước. Lỡ nhà trường lừa người học thì sao? Đưa tên thầy này, nhưng thực tế lại là thầy khác dạy. Nói học 60 tiết, nhưng thực tế thầy nghỉ, đi trễ về sớm, còn chừng ... 35 tiết. Hoặc thi xong, chẳng thấy điểm đâu hết, hỏi mãi không được, bỏ quên luôn, đến khi ra trường thì bị thiếu điểm .... Ráng học lại, thi lại vậy, ai bảo có thân không lo!

Những lúc ấy, thì người học biết kêu với ai, nếu không phải là nhà nước?

Cũng có khi là người học lừa nhà trường. Luận văn tốt nghiệp không phải là do mình làm, mà chép của nơi khác, nhưng trường chẳng biết gì. Vẫn cấp bằng, có khi còn là loại giỏi cẩn thận. Sau đó, có người phát hiện. Vậy biết kêu với ai, nếu kêu với trường nhưng trường ... lờ đi vì không muốn có scandal? Dạ, đã có nhà nước ạ!

Còn gậy và cà rốt? Ai mà chẳng biết đó là thành ngữ carrots and sticks trong tiếng Anh, phải không? Và định nghĩa của thành ngữ này, lấy từ wikipedia, là như thế này đây:
Carrot and stick (also "carrot or stick") is an idiom that refers to a policy of offering a combination of rewards and punishment to induce behavior.
Nói ngắn gọn, thì nó là cách sử dụng sự tưởng thưởng hoặc hình phạt để thay đổi hành vi của con người. Chính sách này thì chú Sam nhà ta hay dùng lắm. Cải tổ chính trị theo hướng nới rộng dân chủ và nhân quyền đi, ta sẽ cho ăn cà rốt viện trợ. Còn nếu cứ đóng cửa, đàn áp dân chúng, bóp nghẹt tự do ... thì ta sẽ tặng cho mấy cây gậy cấm vận, hoặc thậm chí là cho Interpol lùng bắt... Như vụ chiến tranh tại Iraq mới đây.

Thế gậy và cà rốt liên quan đến tại chức và thị trường như thế nào? Hừm .... Xem nào. Gậy và cà rốt. Carrots and sticks. Này nhé, các bạn có chú ý không, tiếng Anh, nguyên bản của thành ngữ này, nó để cà rốt trước, rồi mới đến gậy. Còn mình, đi mượn của người ta về, nhưng vì tiếp thu sáng tạo mà, nên mình đổi lại, gậy trước, cà rốt sau! Cũng có nghĩa là mình ... thiên về dùng gậy hơn là dùng cà rốt!

Vậy mà trong tâm lý giáo dục hoặc tâm lý tổ chức thì người ta luôn khuyên là để thay đổi hành vi người khác thì nên thiên về sử dụng positive incentives - kích thích tích cực, tức là khen thưởng ấy - hơn là negative incentives, tức trừng phạt.

Nói gần nói xa, đi loanh quanh thế, đủ rồi. Bây giờ thì đến phần ... nói thật của tôi về cái vụ tại chức và thị trường này.

Theo tôi, nhu cầu học là có thật, và nhu cầu dạy - cung cấp dịch vụ giáo dục - để tăng thêm thu nhập cho giáo viên cũng là có thật. Có người cần mua, có người cần bán, thì theo cái nhìn của thị trường, đó là một điều rất tốt. Đáng mừng, vì các chỉ tiêu về tỷ lệ dân số có bằng đại học sẽ tăng lên, thu nhập của giáo viên cũng tăng mà không phải chờ nhà nước tăng lương. Vậy, cớ sao lại muốn cấm hệ tại chức?

Ừ nhưng mà tại chức chất lượng kém lắm. Thì cũng đúng, tôi đã tả ở trên rồi đó.

Có điều, chất lượng kém đâu phải lỗi tại người học? Nếu người học đã đáp ứng đủ các yêu cầu của nhà trường để được cấp bằng, thì bây giờ nếu chất lượng kém đó là tại nhà trường chứ? Có trừng phạt, thì trừng phạt nhà trường, chứ sao lại trừng phạt người được cấp bằng?

Mà nhà trường thì cũng đã làm đúng theo quy định của nhà nước, không phát hiện ra sai phạm gì nên mới tồn tại và dược phép cấp bằng. Vậy bằng cấp dỏm, thì nhà nước cũng có phần lỗi vì thiếu giám sát, mà trước hết là lỗi ngay với người học ấy. Chứ lấy lý do gì để bây giờ trừng phạt người có bằng tại chức nhỉ? Không nhận người có bằng tại chức, đó chính là kỳ thị, ở phương tây người ta kiện ra tòa chứ chẳng chơi đâu!

Cấm tại chức, không nhận bằng tại chức, đấy là dùng cây gậy. Đà Nẵng đang dùng cây gậy nói không với bằng tại chức để hy vọng cho đội ngũ cán bộ công chức ở đây khá hơn. Từ nay, Đà Nẵng sẽ chỉ toàn công chức có bằng chính quy loại giỏi mà thôi. Chà, hay quá. Nghe sao cứ hao hao việc trước đây ở Hà Nội người ta muốn cán bộ phải là 100% có bằng tiến sĩ ấy nhỉ?

Ừ thì nói không với bằng tại chức. Đố ai biết sau đó, đội ngũ công chức ở Đà Nẵng có tốt lên không, nếu vẫn cái cơ chế sử dụng nhân tài như thế này đây: Đã vào cơ quan nhà nước rồi, thì ai sống lâu sẽ lên lão làng, người giỏi người dở gì cũng như nhau cả, cứ hiền lành vui vẻ ngoan ngoãn, không sai phạm gì thì cuối năm sẽ được tiên tiến, còn ai mà tích cực quá, muốn thay đổi thì lại đụng chạm, bình bầu gì thì người ta đều gạt cả, thế là ... toi!

Còn đồng lương thì chết đói ấy mà, cho nên cũng chẳng ai đòi hỏi gì. Cố gắng làm gì cho mệt, việc nhà nước, hôm nay chưa xong thì mai làm, mai chưa xong thì mốt làm, dân có cần nhưng quan chưa vội ...

Cho nên tôi chẳng tin vào cách làm của Đà Nẵng một chút nào. Chỉ mang tiếng kỳ thị thôi, chưa kể, lại còn vô tình chống lại chủ trương của nhà nước là mở rộng tiếp cận giáo dục, tăng tỷ lệ người có bằng đại học trên đầu vạn dân nữa. Cả như tôi thì tôi nghĩ, chẳng cần gì phải cấm bằng tại chức, cấm hệ tại chức. Mà hãy tạo ra một cơ chế sàng lọc thực sự trong công việc, tạo điều kiện tối đa cho người có năng lực phát huy, hãy trân trọng họ đúng mức, để họ thành các role model, làm gương cho người khác.

Nói cách khác, hãy suy nghĩ đến việc dùng cà rốt để tưởng thưởng cho những người có năng lực, hơn là dùng gậy để loại trừ những người có bằng tại chức từ đầu. Vì làm như thế, cũng có khi phải xô đẩy người ta đến chỗ làm bằng (chính quy) giả, mua bằng dỏm chứ chẳng chơi. Vì triệt đường của người ta mà, thì họ phải đối phó chứ!

Nếu có cơ chế chính sách đúng về sử dụng người tài, thì những người kém năng lực, cho dù họ có bằng tại chức hay chính quy, cử nhân hay tiến sĩ, cũng sẽ bị tự động đào thải. Giả sử nếu cho rằng ai có bằng tại chức cũng đều kém cả, thì số lượng người bị đào thải sẽ chỉ toàn là người học tại chức. Thế là thị trường sẽ thấy ngay thôi. Người học sẽ bảo nhau: đừng học hệ tại chức nữa, vì nó kém lắm, học xong chẳng ai sử dụng! Nếu đã học, thì lo mà học lấy cái bằng nào tốt tốt ấy, ví dụ như là bằng chính quy ...

Cứ thế, thì hệ tại chức sẽ chết dần ấy mà. Tất nhiên là nếu nó thực sự dỏm. Còn nếu không, thậm chí nếu người học tại chức còn tốt hơn người học chính quy (vì họ có kinh nghiệm sống nhiều hơn), thì hệ tại chức sẽ tồn tại và phát triển tốt. Nhà nước không cần lo lắng nhiều, vì đã có thị trường điều tiết. Dưới sự điều khiển của bàn tay vô hình của Adam Smith ấy, hình như thế ...

Chẳng hiểu tôi có đang ngủ mơ không ấy nhỉ?

Thứ Năm, 2 tháng 12, 2010

Người Việt giải trí như thế nào?

Đây là một entry rất nhảm. Nên mong mọi người đọc nó như đúng bản chất của nó, nghĩa là: nhảm nhí.

Tôi viết entry này vì mấy ngày nay tôi tình cờ nhận thấy khá nhiều "tin giải trí" hấp dẫn trên blogroll của tôi, các bạn vào mà xem, mục thứ hai từ trên xuống, sẽ thấy 24.vn.com - Thông tin giải trí Việt Nam. . Ở đây này.

Blogroll là một cách giúp tôi điểm tin, điểm báo, điểm blog nhanh chóng, vì nó có chức năng cho phép hiện tiêu đề của mục gần đây nhất. Nên mỗi khi các trang tin có tin mới, hoặc blog mà tôi hay đọc của những người tôi biết hoặc chưa biết, và biết tôi hoặc chưa biết tôi, có bài gì mới là tôi biết ngay, khi nhìn vào blogroll ấy. Mà tôi thì nhìn nó một ngày ... nhiều lần.

Vì thế, mấy ngày nay tôi có dịp nhìn thấy tin, bài mới trên trang giải trí VN nói trên. Và ... bức xúc, nên mới có entry nhảm nhí này.

Này nhé, ngay khi tôi đang viết những dòng này, vào lúc 5:46 phút ngày 3/12/2010, thì trên trang đó đang hiện tựa mẩu tin này: "Mê tín ... vào mùa". Với những đoạn văn như thế này:

Vào một ngày đẹp trời, bà T. trú đường kiệt Trần Cao Vân, quận Thanh Khê, Đà Nẵng trở thành bà thầy xem tướng số. Bà T. nguyên là một một “cò” đất hết thời. Không biết "duyên số" từ đâu đã biến hóa bà T. nhanh vậy. Từ khi trở thành bà thầy xem vận mệnh thiên hạ, bá tánh khắp nơi cứ lũ lượt tìm đến nhờ vả! Bà coi đủ thứ trên đời, từ ngày giờ cưới hỏi, làm nhà, đặt trang khóm thờ, xem tương lai, giải hạn, giải căn v.v…

Tuy không làm quan to chức trọng gì, nhưng người nào khi gặp bà cũng phải "dạ thưa thầy" rất lễ phép, trông mặt bà đắc chí lắm. Mùa làm ăn của bà thường vào những tháng cuối và đầu năm mới. Muốn gặp phải gọi điện thoại hẹn trước, chứ không bà bận đi cúng giải hạn cho các tín đồ. Chắc nhờ vào cái "miệng cò đất" lâu năm nên bà nói rất dẻo, làm nhiều người tin sái cổ. Nghe đâu có người rước bà vào tận TP HCM.

Những chỗ in đậm là do tôi nhấn mạnh chứ trong bài gốc thì chỉ in thường. Nhưng đọc vào nghe rất ... khó chịu, à quên, nghe rất thư giãn chứ, vì thông tin này là nhằm giải trí mà!

Đấy là mẩu tin hôm nay. Thực ra thì tôi chẳng bao giờ vào trang này mà chỉ liếc các cái tựa mới để xem có chuyện gì xảy ra thôi. Trước đây cũng chẳng để ý gì đến nó, hình như tôi đưa vào blogroll là vì lần theo dấu vết của một bài đọc nào đó mà tôi thấy hay hay từ lâu rồi, và đưa link về cất để lưu thôi. Nhưng mấy ngày qua, cứ vào blog của mình, nhìn blogroll ấy thì lại thấy một cái tựa rất ... giựt gân và ... tức mình quá sức.

Đây, những cái tựa mà tôi được đọc trong vài ngày qua (mà một ngày thay đổi nhiều lần nhé):

- "Bị chồng tạt axit vẫn không muốn ly dị". Chà chà, tin hấp dẫn đây (!!!).
- "Cô giáo giết 3 người thét gào kêu oan". Tin này, tự nó đã hấp dẫn (!!!), nhưng điều gây ấn tượng nhất cho tôi là hai từ mà tôi đã in đậm lên: thét gào! Chao ơi, đọc xong cứ tiếc, sao mà tôi không có mặt ở phiên tòa để mà nghe tiếng gào thét đó nhỉ (!?).
- "17 tuổi kết đôi rồi rủ nhau đi cướp". Thế mới sợ chứ. Lẽ ra, mới 17 tuổi, thì chỉ được kết đôi rồi rủ nhau đi ... (ấy, các bạn chớ nghĩ bậy nhé) học thôi. Chứ có đâu lại kết đôi rồi rủ nhau đi cướp như thế này, bậy thật!

Đấy là những cái tựa hiện lên trên blogroll của tôi. Chỉ mới là sơ sơ thôi. Còn vào trang ấy còn nhiều điều ... thú vị hơn nữa. Đây này, điểm qua cho các bạn xem nhé:

Mục "Bạn trẻ cuộc sống" (Bạn trẻ VỚI cuộc sống? Bạn trẻ VÀ cuộc sống? Bạn trẻ TRONG cuộc sống? thậm chí Bạn trẻ NGOÀI cuộc sống? Bạn trẻ (DẤU PHẾT) cuộc sống? Hay, Cuộc sống bạn trẻ?) Sao lại "bạn trẻ cuộc sống" khơi khơi thế này, liệu có đúng ngữ pháp tiếng Việt không nhỉ? Hay là tôi già rồi nên không theo kịp sự tiến hóa của tiếng Việt? Hay ... tiếng Việt giải trí nó phải như thế? Nhưng thôi, hãy bỏ qua tiểu tiết, và vào đọc xem "bạn trẻ cuộc sống" nó như thế nào nào.

Đây này, các tựa bài, hấp dẫn phải biết:
- "Chồng tôi lén lút ăn ở với người ..."
- "Trốn gầm giường bắt quả tang vợ ngoại tình" (!). Chà, mới éo le làm sao cơ chứ!
- "Trả thù bố ... có vui không?"

Nhìn qua bên tay phải, mục Phim (ừ, có thế chứ, trang "thông tin giải trí" mà lại), thấy cũng hấp dẫn lắm nhé, này đây:
- "Phim Việt 2010: Được mùa cảnh nóng". Ui chu chua, thế thì năm nay tôi phải cố mà đi xem phim Việt mới được! Tưởng đâu mấy thứ đó chỉ có tư bản đồi trụy "hắn" mới có chứ?
- "Giải mã nụ hôn đồng tính của Hyun Bin". Ừ, giải mã nhanh đi, cho tôi ... hiểu với. Nụ hôn đồng tính của Hyun Bin, nghe ... bí hiểm quá đi mất!
- "Khi 'sao nữ' cự tuyệt quần chip"!!!!! Bớ người ta, đến tựa này thì tôi ... chịu thua ạ!

Vì mấy lẽ sau:
+ "sao nữ" --> quả thật là từ này kể từ khi cha sinh mẹ đẻ tôi chưa từng được nghe, chỉ mới nghe "nữ minh tinh màn bạc" hồi trước năm 1975 thôi;
+ "cự tuyệt" --> nghe rất gợi ... (chẳng biết gợi cái gì nữa); và
+ "quần chip": ???????????

Mục phim vẫn còn nữa đây này:
- "Showbiz Hàn: Những nụ hôn đồng tính 'sốc'"...: Lại nụ hôn đồng tính. Giải mã, giải mã, giải mã, nhanh nhanh cho tôi hiểu chút nào!

Còn nhiều, rất nhiều mục nữa, ví dụ như mục An ninh hình sự - Vụ án nổi tiếng - Trọng án. Trong đó có rất nhiều tựa giựt gân, với các tình tiết rùng rợn éo le hoặc cảm động mùi mẫn. Và các mục khác nữa, nhưng thôi, tôi phải dừng lại, kẻo phạm vào tội "truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy" mất thôi!

Tin tức mình thế đấy. Và đó là thông tin giải trí của Việt Nam! Của nước Việt Nam theo chế độ xã hội chủ nghĩa, nơi "có gì đẹp trên đời hơn thế/người yêu người sống để yêu nhau." (Thơ Tố Hữu)

Bảo sao mà xã hội hiện nay không bạo lực, hỗn loạn? Học sinh, sinh viên, thanh niên đánh nhau, hiếp dâm, "chém người như chém chuối" (a, cụm từ này lấy trong một mẩu tin từ trang tôi đang giới thiệu đấy nhé), rồi bạo hành trong gia đình, rồi hành hạ trẻ em cứ xảy ra như cơm bữa như thế này?

Tha hồ mà có tin giựt gân để mà đưa lên trang thông tin giải trí!

Bực quá, bực quá. Sao bảo nhà nước ta kiểm soát báo chí chặt chẽ lắm, riêng các trang web xấu đều bị đánh sập cả rồi cơ mà?

Lạ quá, khó hiểu quá đi thôi. Chắc phải chờ có ai đó "giải mã" mới được!

Thứ Ba, 30 tháng 11, 2010

Sài Gòn ngày nay

Không, tôi chẳng viết gì về SG trong entry này đâu. Dù rất muốn viết về nó, nhiều lần rồi, kể cả ngay lúc này.

Tôi đang bận quá, cuối năm hàng núi công việc phải làm để hoàn thành kế hoạch, không trì hoãn được nữa. Nên có hứng mấy thì cũng phải gác lại thôi.

Nhưng hôm nay đang lên mạng tìm kiếm thông tin (để làm việc, chứ không phải để chơi ạ!), tôi vớ được trang này, hay quá, nên phải đưa lên ngay kẻo quên.

Nó có tên là "Sài Gòn ngày nay" đấy các bạn ạ!

Well, nói cho chính xác, thì tên của nó bằng tiếng Anh, là Saigon Today.

Nó ở đây.

SG ngày nay, dưới con mắt của một người nước ngoài đang sinh sống ở VN, chắc thế.

Mà không phải là được mô tả bằng lời (như bọn văn chương ngôn ngữ như tôi), mà là qua các tấm hình chụp, rất thú vị.

Một bức tranh/tấm hình thì đáng giá cả ngàn lời nói, tôi nhớ trong tiếng Anh có câu như thế.

Mà ở đây thì có rất nhiều tấm hình. Rất đáng giá.

Tôi "chôm" về đây vài tấm để quảng cáo đây này. Các bạn xem ở dưới nhé. Còn tác giả của trang blog kia ơi, tôi chưa xin phép, nhưng cũng chỉ vì mục đích vô vụ lợi thôi ạ. Thì cứ xem là tôi dùng vài tấm hình của bạn để quảng cáo trang blog của bạn thôi mà. Miễn phí nữa chứ!

SG của tôi! Nó lộn xộn, xấu xí quá thể. Nhưng, như một bà mẹ luôn thương yêu và bênh vực đứa con xấu xí nhất của mình, tôi cũng yêu nó.

Dù bây giờ có lẽ tôi không dám hát một cách tự tin câu "SG đẹp lắm, SG ơi, SG ơi" nữa. Vì nó ... có đẹp gì đâu?

Nhưng có lẽ nó vẫn ... có duyên, thu hút phải không? Cái hồn của đất ... Chắc thế.

Còn hình, thì dưới đây này. Không cần chú thích!





Và dưới đây là hình SG ngày nay trong mắt tôi - nói đúng hơn, là trong máy điện thoại di động của tôi. Chắc là cần chú thích, vì nếu không thì chẳng ai hiểu!
Cỏ dại - tên của nó, nếu tôi không lầm, là "cỏ thỏ".

Loài cỏ dại có hoa, mọc hoang rất nhiều, nhưng hiện nay đang dần trở nên hiếm. Vì chẳng còn mẩu đất nào để mà mọc hoang nữa. Hình này tôi chụp gần cơ quan tôi, vào buổi sáng, sau khi xuống xe buýt, đi bộ đến nơi làm việc. Ở tận Linh Trung, Thủ Đức.
Sinh viên chờ xe buýt vào buổi sáng, trên đường Phạm Ngọc Thạch (Duy Tân cũ, lỡ có ai đó xa SG từ lâu nên không biết). Chỗ gần Hồ con rùa. Tôi cũng chờ xe buýt ở chỗ này đây, mỗi sáng.
Và đây là cảnh đường phố, quanh Hồ con rùa, buổi sáng.
Có ai không biết hình này không nhỉ? Một biểu tượng không chính thức của SG, đúng không?

Vậy đó, dưới mắt tôi, SG vẫn đẹp mà!

Thứ Bảy, 27 tháng 11, 2010

Cơm nguội

Lại là một mẩu chuyện do bạn tôi, định cư ở nước ngoài, gửi cho tôi. Xin gửi lên đây để chia sẻ với các bạn.

Cơm nguội .... Ca dao VN cũng có một câu:
Chàng ơi giận thiếp làm chi
Thiếp là cơm nguội để khi đói lòng
Nhưng bây giờ, đồ ăn thừa mứa, mọi người ai cũng sợ béo phì, cơm nguội đâu còn có giá như ngày xưa nhỉ? Chứ thời trước đây cơm nguội có giá lắm, cơm dư ăn không hết còn ghế vào nồi cơm mới nấu để cho khỏi phí, còn nếu hơi bị thiu rồi thì bỏ vào thùng nước gạo để cho những người đi xin nước gạo về nuôi heo.

Lại nhớ một mẩu bạn tôi mới viết dành cho những bà già sắp về hưu (tôi thì còn khoảng gần 5 năm nữa, nhưng cũng nên chuẩn bị cho nó đi là vừa rồi). Về hưu, có phải nó cũng giống như cơm nóng trở thành cơm nguội không nhỉ? Có một nồi cơm nóng khác sắp được nấu lên. Còn trong khi chờ nồi cơm mới, thì ... cơm nguội đây, ai cần thì dùng tạm vậy!

Mọi người thưởng thức mẩu cơm nguội bên dưới nhé!

---
Cơm Nguội -
Tiểu Tử


Ông già đó lái xe đưa hai thằng cháu nội sáu bảy tuổi đi ăn MacDonald's.

Bữa nay chúa nhựt, vợ chồng thằng con ông không có đi làm, nhưng vì phải đi dự đám cưới của một người bạn vào buổi trưa nên thằng con ông nhờ ông đến nhà vừa giữ nhà vừa trông chừng hai đứa nhỏ.

Nó đã điện thoại cho ông hôm tuần trước để…"xí chỗ" bởi vì nó biết hai đứa em của nó lâu lâu cũng nhờ ông làm như vậy.

Nhà ông chỉ cách nhà của các con ông có ba bốn chục phút xe hơi – nếu xa lộ không bị kẹt – nên việc đi lại không gây nhiều phiền phức.
Ông sống một mình, thành ra khi đứa con nào cần, gọi ông là ông " ừ " !
Trừ phi ông đã hẹn lỡ với mấy ông bạn già đi đánh bài ở nhà ông nào đó, hay đi ăn phở ở khu 13 chợ tàu Paris…

Giữ hai đứa cháu đến bốn giờ chiều vẫn chưa thấy cha mẹ chúng nó về.
Giờ này phải cho chúng nó ăn cái gì – quen giữ mấy đứa cháu nên ông rành thông lệ đó.
Ông đề nghị đưa chúng nó đi ăn MacDo's, hai đứa vỗ tay nhảy cẫng reo mừng.
Vậy là ông chở chúng nó đi, sau khi viết ít chữ để lại trên bàn ăn cho vợ chồng thằng con ông biết.

Nhà hàng nằm ngoài đồng nên có sân chơi rộng lớn với nhiều đu và cầu tuột.
Giờ này thật đông khách, nhứt là trẻ con. Nhờ có bãi đậu xe mênh mông nên ông già không phải khó khăn tìm chỗ.

Vừa xuống xe, hai thằng nhóc chạy thẳng ra sân chơi.

Ông già nói vói theo bằng tiếng Việt :
- Hai đứa muốn ăn cái gì để ông nội lấy.
Hai đứa không quay đầu lại nhưng nói to bằng tiếng Pháp :
- Hamburger và coca.
Ông lại hỏi :
- Không lấy happy meal hả ?

Hỏi như vậy, vì thông thường trẻ con hay lấy món đó để có đồ chơi.
Tụi nhỏ vừa trèo lên cầu tuột vừa nói lớn bằng tiếng Pháp :
- Không ! Cái đó của con nít !
Ông bật cười, vừa chửi thầm "cha tụi bây" vừa bước vào trong.
Nối đuôi một lúc rồi ông mang mâm đồ ăn ra ngồi ở một cái bàn ngoài sân dưới nắng, cho ấm.

Hai thằng cháu nội của ông đang chơi cầu tuột, la hét bằng tiếng Pháp, om sòm.
Trong đám trẻ tóc vàng, chúng nó tóc đen mắt hí nên dễ thấy. Ông nhìn theo tụi nó trèo lên tuột xuống, chen chúc với bầy tây con mà ông thấy thương.
Hai thằng cháu nội của ông chỉ hiểu chớ không nói được tiếng Việt.
Tiếng Việt, tụi nó nói được có hai tiếng " ông nội".( Đó là bây giờ, sau khi được ông sửa nhiều lần.

Chớ hồi còn bốn năm tuổi, tụi nó gọi ông bằng " ông nại", nghe thấy cười lắm !)
Thành ra, trong đối thoại giữa ông cháu, tụi nó nói tiếng Pháp, còn ông thì dùng tiếng Việt.

Ông nghĩ :" Cứ bắt tụi nó phải nghe tiếng Việt, kẻo không chúng nó sẽ quên.
Rồi mình sẽ đốc thúc ba tụi nó đưa tụi nó đi học nói và học viết nữa".

Một lúc sau, thấy hai đứa nhỏ chơi đủ lâu, ông đứng lên vẫy tay gọi :
- Tí ! Tú ! Lại ăn nè !
Tụi nhỏ còn ráng tuột thêm hai lần nữa rồi mới chạy vào, mặt mày đỏ ửng, mồ hôi mồ kê.

Ông nói :
- Vô toa-lét rửa tay rửa mặt rồi ra ăn.
Hai đứa gật đầu nhưng vẫn cầm ống hút chọc lủng nắp ly giấy, hút vài ngụm coca trước khi hí hửng đi vào bên trong.

Ông mỉm cười nhìn theo mà nghe tình thương dào dạt trong lòng
…Ông nhớ lại ở bên nhà hồi xưa, hồi thời mà cha chúng nó bằng tuổi chúng nó bây giờ, ông cũng hay dẫn đi " ăn cái gì " lúc bốn năm giờ chiều chúa nhựt.

Mà ở Việt Nam đâu cần phải lái xe đi cả chục cây số như ở xứ Pháp này.
Cứ thả bộ ra đầu ngõ là có đủ thứ để " bỏ bụng " : cháo lòng, mì, phở
…Hồi đó, khi được dẫn đi ăn, cha chúng nó cũng có bộ mặt hí hửng giống như tụi nó bây giờ.

Vậy mà cũng đã gần bốn chục năm…
Hai đứa nhỏ trở ra ngồi vào bàn ăn hamburger.

Thằng lớn, tên Tí, để ý thấy ông nội không có hộp MacDo's nào hết, bèn hỏi :
- Ông nội không ăn gì à ?
- Không, ông không có đói.

Ông cầm cái ly giấy đựng cà phê đưa lên :
- Ông uống một cái cà-phê là đủ rồi.

Thằng nhỏ, tên Tú, chen vào, miệng còn ngồm ngoàm hamburger :
- Mấy người già kỳ cục lắm ! Ăn uống không giống ai hết !
Thằng anh rầy :
- Nói bậy ! Mày nói như vậy là không có lễ độ !

Rồi nó lên giọng người lớn để dạy em, nói chậm rãi :
- Người ta nói : mấy người lớn tuổi không biết cách ăn uống. Mầy hiểu chưa ?
Ông bật cười, chửi đổng " Cha mầy " !

Thằng Tí không hiểu tiếng chửi đó nên hỏi :
Ông nội nói cái gì vậy ? " Cha mầy " là nghĩa gì ?
Ông đưa tay gãi cổ, tìm cách giải nghĩa :
- Ờ…ông muốn nói…Nghĩa là…Nghĩa là…

Thấy ông nội nó có vẻ gặp khó khăn trong tiếng Việt, thằng Tí đề nghị :
- Ông cứ giải nghĩa bằng tiếng Pháp đi, có lẽ dễ hơn đó !
Ông gật đầu, nói bằng tiếng Pháp :
- Ông muốn nói rằng…muốn nói rằng là … con dễ thương !
- Merci ! Merci !
Thấy thương quá, ông chồm qua mặt bàn hôn lên má phinh phính của nó. Thấy vậy thằng em đòi :
- Còn con ! Còn con !
Ông bèn đưa tay ôm hai cái đầu cụng lại rồi hôn chúng nó trơ trất. Hai đứa rụt cổ cười lên hắc hắc.

Trong khoảnh khắc đó, ông già cảm thấy không còn sự sung sướng nào bằng…
Ăn xong, thằng Tí xin phép ông nội cho tụi nó tiếp tục chơi một lúc nữa.
Ông vén tay áo nhìn đồng hồ rồi gật đầu. Hai đứa nhỏ vừa chạy đi vừa nói nửa tiếng tây nửa tiếng ta : " Merci ông nội !".

Ông mỉm cười nhìn theo một lúc rồi mới đi vào bên trong lấy thêm một ly cà phê.
Ngồi vào bàn, ông vừa nhăm nhi vừa nhớ lại thời ông còn nhỏ. Hồi đó, ông ở dưới quê với bà ngoại.

Chiều nào đi học về, cũng bước vào bếp bốc một cục cơm nguội to bằng nắm tay rồi ra ngồi ngoài hiên ăn với miếng đường mía màu nâu sặm đen nhỏ bằng ngón chân cái.

Vậy mà sao ngon vô cùng !
Và ngày nào cũng vậy.
Hể nghe đói – ngoài hai bữa cơm chánh – là cứ vô bếp lục cơm nguội.
Lúc nào nấu cơm, bà ngoại cũng nấu nhiều.

Bà nấu trong cái nồi đất và không biết nấu cách nào mà khi nguội cơm dính vào nhau chớ không bời rời.
Cho nên chỉ cần cầm chiếc đũa bếp xắn xuống một cái là có ngay một cục cơm gọn bân !
Nồi cơm nguội luôn luôn nằm trên đầu ông táo. "
Để kiến đừng bò vô, vì kiến sợ tro bếp". Hồi đó nấu bếp bằng củi nên bếp đầy tro.
Lâu lâu, bà ngoại có hốt tro đổ bớt, nhưng vẫn chừa lại một lớp dầy để giữ than cho âm ỉ dùng " ghế" nồi cơm.

Bà giải nghĩa :
" Sôi vừa cạn nước là dập tắt lửa ngọn rồi cời than với tro ra khỏi chưn ông táo, bắc nồi cơm xuống đặt lên đó cho gạo nở. Như vậy kêu là ghế nồi cơm.
Nấu cơm ngon hay không ăn thua ở cái chỗ biết ghế hay không biết ghế. Chỉ có vậy thôi !".

Bà coi chuyện nấu cơm trong nồi đất và bằng lửa củi là chuyện dễ ợt.
Điều quan trọng đối với bà ngoại là phải nấu dư dư ra một chút.
"Cho thằng nhỏ nó có cơm nguội nó ăn".

Nói như vậy chớ thỉnh thoảng bà cũng cho "thằng nhỏ" một khúc khoai mì hay một củ khoai lang. Những thứ không phải hiếm – nhứt là ở vùng quê – nhưng vì nhà nghèo nên những thứ như vậy cũng trở thành hiếm hoi cho lúc đói lòng của " thằng nhỏ"

…Nghĩ đến đó, ông già buông tiếng thở dài. Sao mà có thể nghèo như vậy được ?
Bà ngoại chỉ có mấy nọc trầu, vài hàng cau, đôi ba cây ổi cây mít…
Ngần đó thứ chỉ đủ cho hai bà cháu có hai bữa cơm rau khô mắm hằng ngày.
Vậy mà bà ngoại cũng ráng nuôi cho ông đi học. " Cái thứ mồ côi, Trời bù cho cái khác. Thằng nhỏ sáng dạ học giỏi, bắt nó ở nhà chăn trâu sao đành".

Vậy là ông phải cắp sách đến trường như mọi đứa trẻ khác và chiều về nếu không có củ khoai thì vẫn còn có nồi cơm nguội...
Thành ra, cơm nguội đối với thằng nhỏ nghèo là ông hồi đó, lúc nào cũng có giá trị như hamburger của hai thằng cháu nội của ông bây giờ.

Còn hơn thế nữa là nhờ có cơm nguội mà ông đã đi hết bậc tiểu học một cách trơn tru rồi sau đó thi đậu học bổng vào trường lớn ở Sàigòn, cũng dễ dàng như bà ngoại nấu cơm trong nồi đất !

Ông già vén tay áo xem đồng hồ rồi đứng lên gọi :
- Tí ! Tú ! Về, tụi con !
Hai đứa chạy lại mang mâm hộp không ly không dẹp vào trong rồi theo ông nội chúng nó ra xe.

Về đến nhà thì ba mẹ của hai thằng nhỏ cũng đã về rồi. Ba chúng nó hỏi bằng tiếng Việt :
- Tụi con đi chơi có vui không ?
Hai đứa gật đầu. Thằng Tí giành nói :
- Ông nội cho tụi này chơi cầu tuột, chơi đu, lâu thật lâu. Đã luôn !

Ba chúng nó quay sang ông già :
- Tụi nó có ngoan không, ba ?
- Ngoan chớ. Dễ dạy lắm.
Mẹ chúng nó vừa đưa cho mỗi đứa một cái bánh sô-cô-la vừa nói bằng tiếng Pháp:
- Mẹ tưởng tụi con không có đi ra ngoài nên mẹ mua bánh cho tụi con đây.
Hai đứa vừa ôm mẹ hôn vừa nói
" Cám ơn ! Cám ơn !" tía lia. Thằng Tú bẻ cái bánh của nó ra làm hai rồi đưa phân nửa cho anh nó :
- Ăn với Tú nè !
Để dành cái bánh của Tí lát nữa ăn !

Thằng anh vui vẻ cầm lấy phần bánh nói " merci" rồi vừa hôn lên má em vừa nói bằng tiếng Việt : Cha mầy !
Mẹ nó giật mình, trừng mắt, la lên bằng tiếng Pháp :
- Tí ! Sao con chửi nó ?
- Con đâu có chửi. Con nói nó dễ thương mà !
- " Cha mầy " là tiếng chửi đó !
- Hồi nãy, ông nội nói " cha mầy là dễ thương " !

Ông già bật cười trong lúc mọi người đều ngạc nhiên nhìn ông không hiểu. Ông nói :
- Ờ ! Hồi nãy ba có giải nghĩa như vậy khi thằng Tí nói một câu dễ thương.
Thật ra, hai tiếng đó tùy trường hợp và tùy cách nói mà thành tiếng chửi hay tiếng mắng yêu, tụi con hiểu không ?

Mẹ chúng nó quay sang hai con, nói bằng tiếng Pháp :
- Tiếng đó chỉ có người lớn mới có quyền dùng thôi. Tụi con không được nói, nghe chưa ?
Thằng Tí gật đầu, rồi vừa kéo thằng em đi vào trong vừa càu nhàu :
- Ồ…tiếng Việt Nam rắc rối quá !

Mấy người lớn nhìn nhau mỉm cười. Ông già nói, giọng nghiêm trang :
- Ba nghĩ tụi con nên sắp xếp thì giờ để chở tụi nhỏ đi học nói và học viết tiếng Việt. Ở Paris thiếu gì chỗ dạy.
Ngoài ra, ba cũng muốn nhắc tụi con thường xuyên nói tiếng Việt với chúng nó thay vì dùng tiếng Pháp.
Để cho chúng nó đừng quên. Mình đi lưu vong, bỏ hết mất hết.
Chỉ còn có tiếng nói mang theo mà cũng để cho mất luôn…thì mình sẽ thành ra cái giống gì, hả các con ?

Giọng ông già bỗng như nghẹn lại.
Ba mẹ tụi nhỏ chừng như xúc động , làm thinh. Yên lặng một lúc, mẹ thằng Tí vừa đi vào bếp vừa nói :
- Để con đi làm cơm. Ba ở lại ăn với tụi con nghen.
- Không, con. Chơi một chút rồi ba về.

Ba tụi nhỏ rót trà vào tách đưa cho ông già :
- Biết ba thích uống trà nên con có pha sẵn bình Ô long cho ba đây.
- Ờ…Cám ơn con !

Ông già hớp một hớp, đặt tách xuống, gật gù :
- Ùm…Ngon !
Rồi ông tiếp :
- Hồi nãy, ở ngoài Mac Do's, tự nhiên sao ba nhớ lại ba hồi nhỏ. Hồi đó, vì nghèo nên ba đâu có quà bánh gì để ăn.

Ba chỉ biết có cơm nguội ăn với đường mía, loại đường cục đậm đen nhìn không thấy thèm mà khi cắn vô mùi mật mía thơm phức làm tươm nước miếng.

Ông già ngừng nói đưa tách lên môi hớp một hớp trà, làm như ông vừa bắt gặp lại vị ngọt đậm đà của cục đường đen và ông cần một hớp trà để đẩy đưa cho hậu vị…

Người con ông ngồi đối diện, uống trà trong im lặng. Anh biết cha anh đang sống lại với dĩ vãng nên không dám làm xáo trộn giòng suy tư của cha.

Ông già nói tiếp :
- Hồi thời đó bà ngoại của ba nấu cơm trong nồi đất, nhúm lửa bằng giăm bào, chụm bằng củi.
Muốn cho lửa bắt phải hít hơi đầy phổi rồi dùng ống trúc mà thổi nhiều lần.
Ống trúc đó gọi là " ống thổi". Khi sử dụng, phải để ý. Bởi vì ống thổi có một đầu sạch và một đầu dơ.
Đầu sạch là đầu mà mình chúm môi kê vào để thổi, còn đầu dơ là đầu mà mình thọc vào chỗ có lửa.

Đầu đó luôn luôn bị cháy nám đen và dính tro bụi.
Người không biết, thổi ở đầu dơ, một lúc sau mồm mép dính lọ đen thui mà không hay !
Ông già khịt mũi cười rồi mới tiếp :
- Rồi phải đợi cơm sôi để hạ lửa, sớm một chút là cơm nhão, trễ một chút là cơm khê.
Nấu cơm cực lắm chớ không phải như bây giờ nấu bằng nồi điện, chỉ cần nhận có cái nút !
Ông ngừng nói, cầm tách lên hớp mấy hớp trà. Ba thằng Tí cũng đẩy đưa :
- Như vậy mới là tiến bộ, chớ ba.
- Dĩ nhiên. Đó là điều cần thiết cho cuộc sống. Bây giờ mà bắt mấy bà mấy cô nấu cơm bằng nồi đất, bằng lửa củi…chắc họ nổi loạn !

Ba muốn nhắc lại chuyện nấu cơm hồi trước là để cho con thấy trong hột cơm hồi đó có chút công sức
của người nấu, có chút tình người làm cho hột cơm có giá trị hơn hột cơm " nhận nút " của thời bây giờ.

Chỉ có vậy thôi.
Ông già ngừng nói, nhìn thằng con một chút rồi tiếp :
- Nhưng chuyện mà ba muốn nói ở đây là chuyện " cơm nguội" . Cơm nguội là một thứ chẳng có gì hấp dẫn !
Cho dù nó có nằm trong nồi đất hay trong nồi điện gì, nó cũng không gợi thèm như tô phở hay tô mì.

Nó không có chỗ đứng trong hàng quà bánh. Chẳng ai để ý tới nó hết !
Vậy mà khi mình đói và chẳng có gì ăn thì cục cơm nguội lại trở thành " có giá" !
Nó như loại bánh xe xơ-cua của xe hơi : bình thường chẳng ai nhìn đến, nhưng khi bị xẹp bánh mới thấy cái bánh xơ-cua, dù đã mòn lẵn, thật hữu ích vô cùng.

Ông già lại ngừng nói, tự tay rót trà vào tách, chậm rãi như để cho thằng con có thời giờ " thấm " những gì ông muốn nói. Sau một hớp trà, ông tiếp :
- Con thấy không ?
Cục cơm nguội cũng có cái giá trị của nó đó chớ ! Ngoài ra, khi ăn cục cơm nguội, đối với những ai chỉ biết nồi cơm điện chớ chưa từng biết cái nồi đất như tụi con chẳng hạn, thì cục cơm nguội chẳng gợi lên hình ảnh gì khác.

Nhiều lắm là chỉ gợi lên hình ảnh cái bánh xơ-cua thôi !
Còn như đối với những người như ba, nhai cục cơm nguội là nhớ công ơn người thổi lửa nấu cơm nuôi mình. Nhai cục cơm nguội là nhớ cái gốc nghèo của mình.

Cái gốc mà từ đó ba đã cố gắng vươn lên để về sau, ở Sàigòn, tụi con mới có đủ thứ quà bánh bỏ vào bụng khi cần, và để bây giờ, ở đây, tụi thằng Tí thằng Tú mới có hamburger . Con thấy không ? Cơm nguội đâu phải chỉ là cơm nguội !
Dứt lời, ông già đứng lên cầm tách trà uống một hơi. Ông đặt tách xuống rồi nhìn ra ngoài :
- Thôi, ba về kẻo tối. Già rồi, mắt mũi dở lắm, con à.
Rồi ông hướng vào trong, nói lớn :
- Ông nội về nghe tụi con !
Tụi nhỏ ló đầu ra cửa buồng nói nửa tiếng Pháp nửa tiếng Việt " Au revoir Ông Nội".

Có tiếng mẹ chúng nó từ trong bếp vọng ra
:" Dạ ! Ba về. Lái xe cẩn thận nghen ba !"

Ra đến cửa, ông già đưa tay bắt tay thằng con. Anh ta cầm tay cha, vừa siết mạnh vừa nói : Cám ơn ba ! Cám ơn !
Trong cái siết tay đó, hình như người con muốn nói lên một điều gì…
Anh ta đưa ông già ra xe, đứng nhìn theo chiếc xe đi lần ra ngõ trong ánh hoàng hôn chập choạng.

Xe đã đi khuất mà anh ta vẫn còn nhìn theo hướng đó, ân hận sao hồi nãy mình không nói được một lời gì để cho cha hiểu rằng mình thương cha vô cùng…thương vô cùng…

Trên đường về nhà, ông già lái xe chậm rãi. Hình ảnh cục cơm nguội vẫn còn vươn vấn đâu đó ở trong lòng.
Bỗng ông thở dài, lẩm bẩm

:" Mình, bây giờ, cũng chỉ là một thứ cơm nguội đối với các con.
Tụi nó chỉ phone tới, khi nào tụi nó cần…"
Con đường trước mặt ông sao thấy như dài thăm thẳm…

Tiểu Tử

Thứ Tư, 24 tháng 11, 2010

Bữa cơm của Khổng Tử

Một người bạn cũ gửi cho tôi mẩu truyện này về Khổng Tử, nhưng không ghi nguồn (hic hic!!!)

Tôi đọc, thấy rất hay, đặc biệt là câu kết luận ở cuối cùng mà tôi đã tô đậm (bold) để nhấn mạnh.

Méo mó nghề nghiệp chút: Theo tôi, câu kết ấy bộc lộ sự khác biệt cơ bản giữa quan điểm "thực chứng" (positivist), định lượng và quan điểm "diễn giải" (interpretive), định tính trong nghiên cứu. (Ai không đồng tình về cái "kết luận" to lớn này của tôi thì tranh luận nhé!) Và Khổng Tử rõ ràng là định tính: Không có một sự thật khách quan nào tồn tại độc lập với chủ ý của con người cả. Ý nghĩa của mọi sự vật đều bị ảnh hưởng bởi chủ thể diễn giải sự vật đó. Và chỉ có người trong cuộc mới biết thực ra sự vật đó la gì.

Mà không rõ bạn tôi gửi cho tôi bài này là có ý gì đây nhỉ? Không hiểu có định răn dạy tôi gì không? Chỉ có người gửi mới biết được!

Thôi thì đưa lên đây cho mọi người cùng thưởng thức vậy. Các bạn đọc nhé!

--------
Một lần Khổng Tử dẫn học trò đi du thuyết từ Lỗ sang Tề. Trong đám học
trò đi với Khổng Tử có Nhan Hồi và Tử Lộ là 2 học trò yêu của Khổng
Tử.

Trong thời Đông Chu, chiến tranh liên miên, các nước chư hầu loạn lạc,
dân chúng phiêu bạt điêu linh, lầm than đói khổ. Thầy trò Khổng Tử
cũng lâm vào cảnh rau cháo cầm hơi và cũng có nhiều ngày phải nhịn
đói, nhịn khát. Tuy vậy, không một ai kêu than, thoái chí; tất cả đều
quyết tâm theo thầy đến cùng.

May mắn thay, ngày đầu tiên đến đất Tề, có một nhà hào phú từ lâu đã
nghe danh Khổng Tử, nên đem biếu thầy trò một ít gạo. Khổng Tử liền
phân công Tử Lộ dẫn các môn sinh vào rừng kiếm rau, còn Nhan Hồi đảm
nhận việc thổi cơm.

Tại sao Khổng Tử lại giao cho Nhan Hồi – một đệ tử đạo cao đức trọng
mà Khổng Tử đã đặt nhiều kỳ vọng nhất – phần việc nấu cơm? Bởi lẽ,
trong hoàn cảnh đói kém, phân công cho Nhan Hồi việc bếp núc là hợp lý
nhất.

Sau khi Tử Lộ dẫn các môn sinh vào rừng kiếm rau, Nhan Hồi thổi cơm ở
nhà bếp, Khổng Tử nằm đọc sách ở nhà trên, đối diện với nhà bếp, cách
một cái sân nhỏ.

Đang đọc sách bỗng nghe một tiếng “cộp” từ nhà bếp vọng lên, Khổng Tử
ngừng đọc, liếc mắt nhìn xuống thấy Nhan Hồi từ từ mở vung, lấy đũa
xới cơm cho vào tay và nắm lại từng nắm nhỏ. Xong, Nhan Hồi đậy vung
lại, liếc mắt nhìn chung quanh rồi từ từ đưa cơm lên miệng.

Hành động của Nhan Hồi không lọt qua đôi mắt của vị thầy tôn kính.
Khổng Tử thở dài… ngửa mặt lên trời mà than rằng: “Chao ôi! Học trò
nhất của ta mà lại đi ăn vụng thầy, vụng bạn, đốn mạt như thế này ư?
Chao ôi! Bao nhiêu kỳ vọng ta đặt vào nó thế là tan thành mây khói!”

Sau đó, Tử Lộ cùng các môn sinh khác mang rau về. Nhan Hồi lại luộc
rau. Khổng Tử vẫn nằm im đau khổ.

Một lát sau rau chín. Nhan Hồi và Tử Lộ dọn cơm lên nhà trên: tất cả
các môn sinh chắp tay mời Khổng Tử xơi cơm.

Khổng Tử ngồi dậy và nói rằng: Các con ơi! Chúng ta đi từ đất Lỗ sang
Tề đường xa vạn dặm, thầy rất mừng vì trong hoàn cảnh loạn lạc, dãi
nắng dầm mưa, đói khổ như thế này mà các con vẫn giữ được tấm lòng
trong sạch, các con vẫn yêu thương đùm bọc nhau, các con vẫn một dạ
theo thầy, trải qua bao nhiêu chặng đường đói cơm, khát nước.

Hôm nay, ngày đầu tiên đến đất Tề, may mắn làm sao thầy trò ta lại có
được bữa cơm. Bữa cơm đầu tiên trên đất Tề làm thầy chạnh lòng nhớ đến
quê hương nước Lỗ. Thầy nhớ đến cha mẹ thầy, cho nên thầy muốn xới một
bát cơm để cúng cha mẹ thầy, các con bảo có nên chăng?”

Trừ Nhan Hồi đứng im, còn các môn sinh đều chắp tay thưa: “Dạ thưa
thầy, nên ạ!” Khổng Tử lại nói: “Nhưng không biết nồi cơm này có sạch
hay không?”

Tất cả học trò không rõ ý Khổng Tử muốn nói gì nên ngơ ngác nhìn nhau.
Lúc bấy giờ Nhan Hồi liền chắp tay thưa: Dạ thưa thầy, nồi cơm này
không được sạch.”

Khổng Tử hỏi: “Tại sao?”

Nhan Hồi thưa: “Khi cơm chín con mở vung ra xem thử cơm đã chín đều
chưa, chẳng may một cơn gió tràn vào, bồ hóng và bụi trên nhà rơi
xuống làm bẩn cả nồi cơm. Con đã nhanh tay đậy vung lại nhưng không
kịp. Sau đó con liền xới lớp cơm bẩn ra định vất đi nhưng lại nghĩ:
cơm thì ít, anh em lại đông, nếu bỏ lớp cơm bẩn này thì vô hình chung
làm mất một phần ăn, anh em hẳn phải ăn ít lại. Vì thế cho nên con đã
mạn phép thầy và tất cả anh em, ăn trước phần cơm bẩn ấy, còn phần cơm
sạch để dâng thầy và tất cả anh em.

Thưa thầy, như vậy là hôm nay con đã ăn cơm rồi. Bây giờ, con xin phép
không ăn cơm nữa, con chỉ ăn phần rau. Và thưa thầy, nồi cơm đã ăn
trước thì không nên cúng nữa ạ!”

Nghe Nhan Hồi nói xong. Khổng Tử ngửa mặt lên trời mà than rằng: “Chao
ôi! Thế ra trên đời này có những việc chính mắt mình trông thấy rành
rành mà vẫn không hiểu được đúng sự thật! Chao ôi! Suýt tí nữa là
Khổng Tử này trở thành kẻ hồ đồ!

Muốn hiểu biết tường tận một vấn đề gì, cần phải là người trong cuộc.

Thứ Hai, 22 tháng 11, 2010

Tân Gia Ba ký sự (3)

Tượng Sư tử biển ở đảo Sentosa
3. Sentosa

Vào wikipedia tìm mục từ Sentosa, bạn sẽ được giải thích: Sentosa là một từ gốc Malay, có nghĩa là peace and tranquility. Yên bình và thanh tịnh.

Đó là tên một hòn đảo du lịch của Singapore, một trong những điểm du lịch mà mọi du khách đến Singapore lần đầu đều được giới thiệu phải ghé qua. Mặc dù theo bài viết giới thiệu về Sentosa trên wikipedia thì đối với dân địa phương, những gì có trên đảo này để thu hút du khách thực ra rất boring, đến nỗi người ta giải thích Sentosa là So Expensive & Nothing TO See Also! (Quá mắc, và cũng chẳng có gì mà xem).

Thử ngẫm nghĩ xem tại sao lại thế, thì thấy có lẽ cái tên ấy cũng không oan uổng gì lắm: ở trên hòn đảo này chỉ có Viện bảo tàng (có tên là Images of Singapore), rồi nhạc nước, Sky Tower (tạm dịch là Tháp trời), công viên bướm, thủy cung, bãi biển, sân golf .... Rặt chỉ toàn là những trò ... giải trí lành mạnh, chẳng hấp dẫn tí nào, quả thực thế!

Boring thế, nhưng lại hợp với những người boring giống như tôi. Hơi mọt sách, có lẽ thế, vì ở trong môi trường giáo dục cả đời mà (giống như học sinh học mãi mà không được ra trường vậy, bạn tôi nói thế).

Tôi đến Sentosa lần đầu cách đây 10 năm, rất có ấn tượng với Viện bảo tàng đặt ở đây, nên lần này đến Singapore cùng với một bạn nhỏ ở cơ quan - chưa đến Singapore lần nào - tôi bèn cùng bạn ấy trở lại hòn đảo yên bình và thanh tịnh ấy. Có lẽ để tìm chút thanh tịnh cho tâm hồn mình chăng?

Một tour đi thăm Sentosa trong vòng khoảng hơn 4 tiếng đồng hồ, bao gồm đi lại từ khách sạn, đi cáp treo vào đảo, và thăm 3 địa điểm tham quan, bọn tôi phải trả 69 đô la Singapore cho một người. Tính ra tiền Việt là khoảng hơn 1 triệu đồng, mất đứt 1/3 tháng lương của mấy bạn nhỏ mới ra trường ở trung tâm tôi rồi! Đúng là So Expensive (and Nothing TO See Also)!!!
Cáp treo đến đảo Sentosa
Trên đường lên đảo, nhìn xuống cảng

Ba địa điểm tham quan ấy là gì? Là Viện bảo tàng (tôi chấm điểm tối đa cho địa điểm này), rồi thủy cung (well, cái này ở đâu cũng giống nhau, hồi đi học ở Úc tôi cũng đi nhiều rồi, đặc biệt là ở Queensland, rất kỳ thú, nên không mấy có ấn tượng về điểm này), và cuối cùng là một show biểu diễn có tên là Songs of the Sea, một loại nghệ thuật tạo hình thị giác bằng cách phun nước và chiếu tia lazer, kèm âm nhạc làm nền, khá hoành tráng, nhưng không mấy hấp dẫn đối với một người ... già như tôi. Tóm lại, chỉ có cái bảo tàng là đáng giá!

Bảo tàng ấy có gì? Ừ, thực ra thì cũng thường thôi. Chỉ là lịch sử Singapore từ thời thuộc địa đến khi lập quốc. Singapore chỉ mới dành độc lập vào năm 1965, 10 năm trước ngày VN hoàn toàn thống nhất. Nhớ lại, hồi ấy ở Sài Gòn có ai xem Singapore là cái gì lắm đâu nhỉ? Vì những cái gì Singapore có thì Sài Gòn đều có cả: thì đấy, cảng biển, tự do thương mại, người Ấn người Hoa vv - à quên, còn người Mã, thì ta không có, nhưng bù lại đã có người Việt, chăm chỉ mà thông minh hơn người Mã nhiều (tự khen tí!).

Nhưng cái cách họ lưu giữ, sắp xếp và diễn giải các hình ảnh và sự kiện lịch sử, và đặc biệt là những hình ảnh về truyền thống văn hóa của các dân tộc tạo nên nước Singapore ngày nay, Ấn, Hoa và Mã, và cả những ảnh hưởng của Âu nữa chứ, lần nào tôi vào xem cũng cảm thấy xúc động, và thực sự thấy ... phục những người lãnh đạo đất nước này, đã đưa một đảo quốc bé tí ti với những người dân nghèo nàn lạc hậu trở thành một đất nước thịnh vượng, chỉ vài triệu dân nhưng có đến mấy trường đại học trong top 100 thế giới như hiện nay.

Những hình ảnh trong viện bảo tàng ấy tôi chụp bằng điện thoại di động, không rõ lắm, có lẽ cũng không đẹp. Nhưng đó là những tấm hình đối với tôi là có ý nghĩa. Nó cho thấy sự phát triển vượt bực của một dân tộc trên một đất nước vốn chẳng có gì ngoài con người, với một lịch sử thuộc địa cũng tang thương không kém gì VN. Những hình ảnh đối với tôi thật gần gũi, như ngày tết truyền thống, các trò chơi của trẻ em như con vụ, hay cảnh hớt tóc cho con nít thời xưa - mẹ ẵm ngửa cho ông thợ cạo tóc, còn em bé thì la khóc. Nhìn vào, cứ thấy một VN thời xưa mà tôi còn nhờ được, khoảng thập niên 1960 của thế kỷ trước.
Phu phen thời thuộc địa
Người lao động
Người lao động 2
Truyền thống
Ngày tết
Lì xì
Đất nước đứng lên!

Không, không phải đánh đuổi thực dân đế quốc gì đâu, mà là bị Malaysia "đuổi" ra khỏi khối liên hiệp Mã Lai thời ấy, vì những bất đồng trong quan điểm về chính sách dân tộc - sự phân biệt đối xử đối với người gốc Hoa của Mã Lai. Xem thêm ở đây.

Tôi chợt nhớ một người bạn Singapore mà tôi quen vào đầu thập niên 1990, khi VN mới mở cửa. Người bạn này thực ra là một "học trò" học tiếng Việt với tôi, vì lúc ấy những người nước ngoài vào làm ăn tại VN cần học tiếng Việt nhưng chỉ có thể dạy qua tiếng Anh, nên nhiều giáo viên tiếng Anh có thêm cái nghề dạy tiếng Việt cho người nước ngoài. Anh ấy lớn hơn tôi cả chục tuổi, học với tôi rồi thành bạn.

Môt người Hoa, self-made, rất dễ thương, không có bằng đại học, nhưng vì làm lâu năm trong hãng lớn (hãng Shell) nên anh cũng có một vị trí tương đối trong công ty.

Và một trong những lời tâm sự của anh ấy từ những năm đầu thập niên 1990 mà tôi còn nhớ, đó là: "Nhìn thấy VN ngày nay (thập niên 1990), tôi nhớ Singapore những năm đầu độc lập quá! Cũng những kênh nước đen, dân chúng khạc nhổ bừa bãi .... Lúc ấy, chúng tôi nghèo khổ lắm. VN mở cửa, đi đúng hướng, rồi thì sẽ còn thịnh vượng hơn chúng tôi nhiều!"

Tôi vẫn nhớ mãi, và vẫn tin. Singapore đã từng nghèo nàn và lạc hậu như thế, và nay họ như thế. Tôi vẫn chờ, và đến nay là 20 năm rồi. VN ơi, VN, VN! Chúng ta đang ở đâu trên bản đồ của thế giới ngày nay?

(còn tiếp)

Thơ của bạn tôi (1)

Vâng, vẫn là người bạn ấy.

Hôm nay Sài Gòn lại mưa. Mưa cuối mùa, luôn rơi vào buổi chiều, giờ tan sở. Đường ngập (nhờ trời, hôm nay ngập ít, không giống như hôm thứ sáu tuần rồi lúc tôi còn ở Singapore. Về nhà đọc báo mới hay, có hai cha con ngồi chờ tạnh mưa và chờ nước rút đi, 5 tiếng đồng hồ ở ngoài đường, đứa bé bị lạnh đến lên cơn sốt. Mà vẫn phải ... kiên nhẫn chờ thôi, chứ biết sao giờ?)

Mưa, thì người ta hay buồn. Và nghĩ miên man. Bạn tôi cũng thế. Và chị ấy gửi cho tôi nhiều bài viết của mình mà tôi sẽ "sử dụng" dần dần. Nhưng hôm nay, hãy đăng lên bài thơ này đã. Ngăn ngắn thôi, nhưng mà ... hay! Ấy là tôi thấy thế.

Các bạn đọc ở bên dưới nhé!

-----
Đọc Thơ Người Khác

Thôi thì em chẳng yêu tôi
Leo lên cành bưởi khóc người rưng rưng...
(Động hoa vàng – Phạm Thiên Thư)


Người không yêu nữa thì thôi
Ta về nhỏ lệ khóc người, thương thân
Trăm năm một dải phù vân
Ta nhìn mây trắng hỏi lòng buồn, vui?

Người không yêu nữa thì thôi,
Ta về đếm lại sao trời mà thương
Chân đi mãi một con đường
Tần ngần lại hỏi: vô thường... về đâu?

Thôi đừng nhớ nữa, lòng đau
Chuyện muôn năm cũ bể dâu kiếp người
Hững hờ để mặc sông trôi
Ta về khép cửa, thảnh thơi một mình.

Tháng 9/2009
-----
Thơ .... Theo tôi, thơ chính là sự kết tinh, lắng đọng của tình cảm thực. Như trái tim Trương Chi kết lại thành khối ngọc. Còn nhỏ, tôi cũng rất yêu mến Trương Chi với trái tim son chứa một tình yêu vĩ đại, dù ... hơi viển vông.

Thơ .... Có một bài thơ, hình như của Nam Trân thì phải, nhà thơ thời tiền chiến, với cái tựa là "Huế, đẹp và thơ". Tôi vẫn tự hỏi, phải chăng cái đẹp luôn làm cho tâm hồn con người thánh thiện hơn, và thanh thoát hơn? Sao ngày nay người ta không còn làm cho học sinh cảm nhận được cái hay của văn thơ nữa nhỉ?

Môn văn lẽ ra phải làm cho học sinh mê mẩn - thời của tôi, thầy giáo dạy văn được các cô nữ sinh ái mộ ghê gớm - sao bây giờ người ta lại phải học thuộc lòng để kiếm điểm trong các kỳ thi? Có cách nào giết văn dễ hơn thế nữa hay không?

Lại sực nhớ một bài thơ thời tiểu học, không nhớ trọn vẹn, nhưng có mấy câu hay quá, phải chép vào đây cho mình nhớ. Ai học cùng thời với tôi mà nhớ thì nhắc giúp nhé!

Mưa

Mưa!
Giọt mưa rơi tí tách
Đầy vũng con trâu đầm
Tràn khe con cá lách.

[...]
Mưa...
Nước mưa chảy róc rách
...
Khổ thân người hành khách
Trên đường lội ì ạch
Ướt cả khăn đội đầu
Ướt cả gói cắp nách

Nhưng không ai oán trách
Thường vẫn phải van trời!

Ơ, mà bài thơ ấy tôi học từ thời tiểu học, đến nay đã đến 40 năm rồi, sao mọi việc vẫn thế nhỉ? Vẫn lội ì ạch, ướt khăn đội đầu, ướt gói cắp nách, và vẫn không ai oán trách, mà (thường) vẫn phải van trời? Lạ quá!

Chủ Nhật, 21 tháng 11, 2010

Tân Gia Ba ký sự (2)

Đường phố Tiểu Ấn Độ
2. Tiểu Ấn Độ (Little India)

Khách sạn tôi ở tại Singapore là một khách sạn nhỏ và rẻ tiền, nằm gần khu Tiểu Ấn Độ. Một buổi sáng bỏ một phiên tại hội nghị, tôi đi bộ đến khu này để nhìn ngắm và mua sắm vài món linh tinh.

Người Singapore có một diểm độc đáo, đó là mặc dù vốn là một nước cựu thuộc địa nhưng họ hoàn toàn chấp nhận, thậm chí tự hào về những nét văn hóa của thời thuộc địa mà người châu Âu đã để lại trên đất nước mình. Trong bảo tàng lịch sử của họ tại khu Sentosa, họ chụp hình 4 người đại diện cho 4 dòng ảnh hưởng tạo ra những nét văn hóa độc đáo của mình, đó là người Âu, người Ấn, người Mã, và người Hoa (là chủng tộc chiếm đại đa số ở đây).

Riêng về người Ấn, thì họ chỉ là một thiểu số, dù là một thiểu số có số lượng kha khá, là nhóm chủng tộc lớn thứ ba sau người Hoa và người Mã.

Cảm giác chung của tôi khi đến khu Tiểu Ấn Độ là họ nghèo, nghèo hơn mức trung bình chung của Singapore. Nhưng khi nói điều này với một người bạn nhỏ của tôi đang học ở đây, và đã ở Sing tổng cộng đến 7 năm, thì người bạn tôi nói, thực ra người Ấn còn khá hơn người Mã. Số người Ấn đi học và có bằng đại học khá cao.

Tôi đọc thêm thông tin trên wikipedia thì cũng thấy nói như vậy. Một điều có thể rút ra được, đó là sự phân hóa xã hội của người Ấn là rất cao: người giàu, có học cũng nhiều, mà người rất nghèo lại càng nhiều hơn.

Và hình như những người nghèo khổ đó cần tôn giáo - thuốc phiện của quần chúng, như Marx đã từng phán. Dọc đường đi tôi tình cờ thấy một ngôi đền thờ và vào thăm, chụp một số hình ảnh. Có hình rồi, mới tò mò lên wikipedia đọc, thì ra đây là một đền thờ khá nổi tiếng và đã tồn tại gần 2 thế kỷ nay.

Gần 2 thế kỷ! Lúc ấy, VN ta đang ở đâu nhỉ? Và những đền thờ, những di tích của thời ấy, nay có còn gì không? Tôi chợt nhớ đến "Lăng đức tả quân Lê Văn Duyệt" (đây là tên chính thức mà tôi biết về lăng này, hình như được ghi trên cổng Lăng hồi trước năm 1975, còn dân thường thì gọi một cách tôn kính là Lăng Ông) ở gần nhà tôi.

Thời trước năm 1975 được xem là một nơi linh thiêng, đến dịp tết khói hương nghi ngút, mọi người đổ xô đến xin xăm, cầu khấn. Rồi đến sau năm 1975, thời gian đầu nhà nước quan niệm tôn giáo là lạc hậu, là một loại tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan vv, nên lăng bị bỏ phế, xuống cấp, mặt bằng phía sau lăng bị sử dụng vào các mục đích khác như giữ xe, bán cây cảnh, vv, và sự linh thiêng của lăng bị giảm đi đáng kể.

Nhìn những tấm hình người dân Sing gốc Ấn trong đền, nhớ lại sự thành kính của họ khi ở trong đền, tôi chợt hỏi, dân nghèo ở quanh vùng Lăng Ông gần nhà tôi, giờ đây thuốc phiện không còn linh nữa, thì những nỗi đau của họ sẽ được xoa dịu bằng gì nhỉ? Hay là ... họ không còn đau khổ nữa, vì thiên đường hạ giới, thiên đường cộng sản mà nhiều người đã bỏ cả cuộc đời để hy sinh cho nó và đi tìm nó, đã đến với họ rồi?

Những tấm hình tôi chụp ở Tiểu Ấn Độ đây, mọi người ngắm và nghĩ nhé.
Tiệm bán hương hoa dành cho người đi đền
Nóc đền thờ - hình này tôi không chụp được vì buổi trưa nắng gắt, và chụp bằng điện thoại di động nên rất hạn chế, nhưng có nhìn thấy tượng thần trên nóc đền. Giờ về nhà lên wikipedia mới biết đền này nổi tiếng thế, nên lấy hình của wikipedia đưa vào đây xem cho ... đỡ tiếc!

Vị nữ thần trên nóc đền hình như là thần Kali, vợ của thần Shiva? Ai biết rõ hơn thì bảo cho tôi với nhé!
Lịch sử đền thờ
Bỏ giày dép trước khi vào đền thờ
Lại cũng bỏ giày dép. Tôi thích cảnh anh chàng người Âu có thái độ thành kính khi vào đền, nên chụp đến 2 tấm.
Trong đền thờ

Nhân tiện, một người bạn mới gửi cho tôi đường link này về con sông Hằng và đất nước Ấn Độ (đây là Đại Ấn Độ, không phải Tiểu Ấn Độ be bé xinh xinh ở Singapore đâu). Đọc xong, thấy rùng rợn quá, nếu những tin và ảnh đó là đúng. Các bạn xem ở đây này.

Như vậy, người Ấn ở Sing phải rất biết ơn đất nước đảo quốc bé tí ti này: họ giữ gìn được những truyền thống tốt đẹp nhất của mọi dân tộc đã từng sinh sống ở đây (Ấn, Âu, Hoa, Mã), và cũng rất văn minh và phát triển.

Còn VN? Bao nhiêu là truyền thống tốt đẹp, rồi thiên nhiên xinh tươi, đúng là "một giải sơn hà gấm vóc", với những Hạ Long hùng vĩ, những cao nguyên trung phần thơ mộng, bãi biển dài xinh đẹp ở Nha Trang, Vũng Tàu, Phan Thiết ...

Bây giờ, chúng ở đâu cả rồi? Nha Trang và Mũi Né đã lên National Geographic với "danh hiệu" bãi biển tồi tệ nhất! Chúng ta sẽ để gì lại cho các thế hệ sau?

(còn tiếp)