Lồng đèn đỏ treo cao và ngày 1/10

Lồng đèn đỏ treo cao thì có lẽ ai cũng biết rồi, nó là một cuốn tiểu thuyết TQ mà tôi không nhớ tên tác giả, chỉ biết là nội dung rất u ám, nói về bi kịch cuộc đời của một cô gái xinh đẹp lấy vào làm thiếp một gia đình giàu có, gã chồng già có nhiều thê thiếp. Cuộc sống tuy giàu có về vật chất nhưng rất bệnh hoạn về tinh thần, toàn là ghen ghét, đố kỵ, nói xấu, ám hại nhau giữa các bà vợ và giữa bày tôi tớ của các phe phái khác nhau. Cuối cùng, cô gái này hóa điên khi thấy người ta ám hại một bà vợ thứ bằng cách khiêng bà vứt xuống một cái giếng hoang ở trong vườn. Một câu truyện rất u ám, và sặc mùi TQ.

Tôi chỉ nhớ được thế thôi, còn ai muốn đọc thì cứ google, ra tuốt cả cuốn sách luôn, khỏi mua làm gì mất công.

Còn ngày 1/10, tức là ngày quốc khánh TQ. Cái này thì bảo đảm ai cũng biết, kể cả tôi nữa.

Thực ra thì chỉ đến năm ngoái tôi mới biết lơ mơ về cái ngày này, khi Hà Nội kỷ niệm 1000 năm Thăng Long vào tháng 10 với rất nhiều hoạt động tốn kém, lãng phí. Mà vào lúc ấy thì dân chúng ở miền Trung đang bão lụt, chết chóc, cũng tương tự như năm nay này, vì vào lúc ấy là mùa bão lụt mà. Sự trái ngược, một đàng thì xa hoa, phí phạm, một đàng thì dân chúng đói khổ, thiên tai, ngoài khơi lại còn bị bọn nước lạ cướp (tức là cái nước có quốc khánh vào cái ngày mà tôi nói ở trên đấy), khiến dân chúng bức xúc, dư luận mạng nóng ran.

Người ta … chửi – thì bất bình mà – giống như Nguyễn Vỹ ngày xưa, “chửi Đông, chửi Tây, chửi tất cả”, và chửi cả việc tại sao mà chọn ngày mừng ngàn năm Thăng Long lại đúng quốc khánh nước lạ, bộ muốn … nhân đó ăn mừng quốc khánh của nước lạ luôn hay sao? Tôi nghe, cũng tò mò tìm hiểu, ủa có chuyện đó nữa sao, nên mới biết, 1/10 là cuốc khánh của TC (TC là viết tắt của Trung Cuốc ấy ạ, cuốc hay quốc gì thì đọc theo giọng miền Bắc của tôi cũng như nhau thôi, tôi thử cải cách chữ viết một chút xem sao ấy mà. Mà chữ cuốc này thấy thuần Việt lắm nhá, chứ không giống cái chữ quốc kia, nghe nó rất … lạ, lạ tức là một cách dùng mới để chỉ cái nước TC ấy).

Ừ, 1/10 là cuốc khánh TC. Thế thì có gì mà nói?

À, có đấy. Số là tôi đọc trên mạng hôm nay người ta lại xôn xao vụ tỉnh Lào Cai tái lập cũng vào tháng 10. Trùng hợp lạ lùng lắm, vì trước đó, chính cái tỉnh này lại chỉ đạo cho dân chúng phải cho Lồng đèn đỏ treo cao để chào mừng cái ngày Lào Cai tái lập đó.

Cũng bị dân chúng phản đối, vì lồng đèn đỏ treo cao, như tôi đã nói ở trên, là sặc mùi TC, chưa bao giờ là truyền thống của VN cả. Mà cứ hễ dân chúng phản đối (có liên quan đến sự lệ thuộc văn hóa – và cái gì nữa đó thì tôi không biết) thì nhà nước ta liền có phản ứng nhanh, cấm liền – thì một nhà nước vì dân, do dân mà, các bạn biết rồi đấy. Nên việc treo đèn lồng kỷ niệm ngày tái lập Lào Cao là đã bị cấm, hoan hô sự sáng suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam.

Phải nói rõ thế, chứ bây giờ khi nói Đảng và NN nhiều khi không rõ là nói về nước nào ấy, các bạn ạ, thì hai nước có mô hình chính trị giống hệt nhau mà lại. Cũng Đảng Cộng sản lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện, sau này hai nước cùng nhau tiến lên chủ nghĩa xã hội, bỏ lại thế giới tư bản quằn quại giãy chết ở phía sau.

Tóm lại, hoan hô Đảng và NN Việt Nam đã lắng nghe ý kiến dân, không cho Lào Cai treo lồng đèn sặc mùi TC và chặn đứng âm mưu Hán hóa Việt Nam về mặt văn hóa. Tốt quá rồi, còn gì để nói nữa không?

Hừ hừ, vẫn còn một chi tiết nho nhỏ. Nhỏ, nhưng mà lớn, các bạn ạ.

Vì lại cũng thông tin từ báo mạng (rác rưởi), người ta phát hiện ra rằng trên trang web của Tỉnh Lào Cai, trước đây ngày tái lập Lào Cai ghi là ngày 10/10 (cái này Yên Bái cũng ghi như thế, thì Lào Cai và Yên Bái cùng tái lập một ngày, cùng tách ra từ Hoàng Liên Sơn mà), nay bỗng thấy ghi ngày 1/10 trên trang thông tin điện tử của tỉnh. Lạ quá.

Tôi kiểm tra lại rồi, đúng thế thật các bạn ạ, link đây này, cả hình chụp màn hình nữa; họ còn ra cả đặc san chào mừng nữa mà (chắc là phát hành, tặng khắp nơi rồi đấy, thành chứng cứ lịch sử rồi nhé, mai mốt mọi người quên đi, có tranh cãi thì mấy cuốn đặc san này trở thành chứng cứ “không thể tranh cãi").

Tất cả những đặc san, những tin tức trên trang của Lào Cai, thảy đều ghi ngày tái lập Lào Cai trùng ngày cuốc khánh TC cả:
http://laocai.gov.vn/gioithieuchung/20namtailaptinh/Trang/20110919105315.aspx

Thế nhưng người ta – cũng báo lề trái, rác rưởi, họ bảo, cái này là mới sửa đấy. Chứ trước đây, trên trang này vẫn ghi tái lập tỉnh vào ngày 10/10. Thậm chí là có những trang cùng trên cổng thông tin này vẫn để ngày 10/10, ví dụ như ở đây (tôi có chụp màn hình dưới đây để lưu cho chắc ăn):
http://www.laocai.gov.vn/sites/sogtvt/Tintucsukien/tinnoibo/Trang/20110706080337.aspx

Trong đó có đoạn sau:

Ngày 12/8/1991 kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa VIII ra Nghị quyết chia tỉnh Hoàng Liên Sơn thành hai tỉnh Yên Bái và Lào Cai. Và đến ngày 10/10/1991 tỉnh Lào Cai được tái lập, trên cơ sở vùng đất Lào Cai (cũ) và bổ sung thêm ba huyện: Bảo Yên, Văn Bàn và Than Uyên.

Còn đây là trang web tỉnh Yên Bái, link và màn hình:
http://www.yenbai.gov.vn/vi/Pages/chitietlaocai.aspx

Chép lại cho rõ:

- Ngày 12/8/1991 kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa VIII ra Nghị quyết chia tỉnh Hoàng Liên Sơn thành hai tỉnh Yên Bái và Lào Cai. Ngày 10/10/1991 tỉnh Lào Cai được tái lập, trên cơ sở vùng đất Lào Cai (cũ) và bổ sung thêm ba huyện: Bảo Yên, Văn Bàn (thuộc Yên Bái cũ), Than Uyên (thuộc Nghĩa Lộ cũ) bao gồm 8 huyện, hai thị xã.

Cũng là kỳ họp Quốc hội, chia tỉnh Hoàng Liên Sơn ra thành Yên Bái và Lào Cai, nhưng một nơi thì quyết định là ngày 1/10, còn một nơi thì ghi là ngày 10/10. Thế lày nà thế lào, các bạn ơi????

Tôi bỗng giật thót cả mình: Hay là … có hai quốc hội khác nhau họp và quyết định vào hai ngày khác nhau? Một quốc hội họp trước, ngày 1/10, quốc hội kia họp sau, ngày 10/10?

Ôi ôi ôi ôi, sợ quá, toát hết cả mồ hôi rồi đây này.

Cái gì đang xảy ra trên đất nước VN của chúng ta thế này?????? Hu hu...

Bỗng nhớ câu hát: Mẹ Việt Nam ơi, mẹ Việt Nam ơi …

Mẹ ơi!
------

Nói chuyện chữ nghĩa (1): Ai “tiếp kiến” ai?

Entry này của tôi lấy “cảm hứng” từ một entry trên blog của nhà văn Phạm Viết Đào, viết về một mẩu tin đã đăng trên trang web của Đảng Cộng Sản Việt Nam liên quan đến việc đoàn đại biểu quân sự Việt Nam sang thăm Trung Quốc và được ông Tập Cận Bình, Phó Chủ tịch nước của TQ tiếp đón. Chỉ là một mẩu tin nho nhỏ, nhưng điều đáng nói ở đây là cách dùng từ trong cái tựa đề của mẩu tin ấy. Nguyên văn cái tựa ấy như sau:
“Đoàn đại biểu chính trị quân sự nước ta tiếp kiến Phó Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.” Entry ấy ở đây.

Điều đáng nói (tranh luận, phê phán?) ở đây là cách dùng của hai từ “tiếp kiến”. Theo nhà văn Phạm Viết Đào thì dùng từ “tiếp kiến” như vậy là sai, vì đoàn đại biểu nước ta là khách, còn phía TQ là chủ, vậy phải viết là TQ tiếp kiến ta, chứ không phải là ngược lại.

Tôi đọc, thấy cũng có lý. Nhưng trước hết, cứ phải đi tra từ điển cái đã. Theo Đại từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên, NXB Văn hóa-Thông tin (1999) – là cuốn từ điển tôi hay dùng vì có sẵn ở nhà – thì từ này có nghĩa là “gặp và nói chuyện”. Định nghĩa như thế này thì còn sơ sài quá phải không, vì mới giải thích nghĩa Hán Việt sang nghĩa “nôm”, nhưng chưa cho ta biết cách dùng.

Tôi bèn lên mạng tìm tiếp. May quá, còn nhiều cách giải thích khác nữa, giúp tôi hiểu rõ cách dùng từ “tiếp kiến” hơn.

Ví dụ ở đây: http://www.baochivietnam.com.vn/trao-doi/chu-nghia/229. Một lời giải thích rất hay, dành cho những người làm nghề viết lách chuyên nghiệp (vd như nhà báo ở trang web của ĐCSVN). Xin chép nguyên văn dưới đây:

Nói tóm lại: “yết kiến” là ông nhỏ với ông to, “tiếp kiến” thì ngược lại, ông to với ông nhỏ, còn “hội kiến” thì là hai ông vỗ vai nhau. Chấm hết.

Nhắc lại nhé: Ông (bà) to “tiếp kiến” ông (bà) nhỏ; ông (bà) nhỏ “yết kiến” ông (bà) to; còn hai ông (bà) ngang cấp với nhau thì dùng từ “hội kiến”. Nhớ cho rõ để mà dùng đúng nhé.

Lời giải thích nói trên cũng đúng với định nghĩa của wiktionary. Theo wiktionary thì tiếp kiến có nghĩa là từ dùng để nói về một nhân vật quan trọng đón rước người đến thăm chính thức. Có thể đọc ở đây:
http://vi.wiktionary.org/wiki/ti%E1%BA%BFp_ki%E1%BA%BFn

Như vậy, entry của nhà văn PVĐ khi phê phán cách dùng từ “tiếp kiến” trên trang web của ĐCSVN là theo nghĩa ở trên. Tức phân biệt chủ, khách, và thứ bậc to nhỏ. Ông to đứng ra tiếp người khác thì ông ấy là chủ ngữ của động từ tiếp kiến.

Cách dùng này có thể thấy rõ qua những tựa báo sau đây:

Chủ tịch nước tiếp kiến những nhà khoa học được trao giải thưởng, ở đây: http://tintuc.xalo.vn/001082883708/Chu_tich_nuoc_tiep_kien_cac_nha_khoa_hoc_duoc_trao_Giai_thuong_Nhan_tai_dat_Viet_2009.html

Tổng thống Indonesia tiếp kiến Thủ tướng VN, ở đây: http://www.voanews.com/vietnamese/news/vietnam/indonesia-vietnam-09-14-2011-129795473.html.

Nhưng hình như cũng còn một cách dùng khác, không phân biệt là ai chủ ai khách, mà chỉ phân biệt to, nhỏ mà thôi. Theo cách dùng này, người nào nhỏ thì phải “tiếp kiến” người to, tức là ngược lại với cách dùng ở trên (và không phân biệt ai chủ, ai khách, nhớ nhé).

Cách dùng này không hề kém phổ biến, mà thậm chí còn phổ biến hơn thì phải. Này nhé, thử đọc các tựa báo dưới đây:

Tổng giám đốc công ty dầu khí của ta tiếp kiến lãnh đạo cấp cao của chính phủ Lào, ở đây (nhớ là ông TGĐ ấy đến Lào, tức là khách, chứ không phải là chủ): http://www.pvep.com.vn/Default.aspx?pageid=32&mid=79&breadcrumb=138&intSetItemId=138&action=docdetailview&intDocId=737

Trên trang Đại sứ quán VN tại Thổ Nhĩ Kỳ thì có Đại sứ Nguyễn Sỹ Xung tiếp kiến Phó TTg Thổ Nhĩ Kỳ, ở đây: http://www.vietnamembassy-turkey.org/vi/nr070521165843/nr070801003815/ns080314161230.

Công thần số một Microsoft tiếp kiến thủ tướng VN: http://www.quantrimang.com.vn/tintuc/tin-trong-nuoc/38012_Cong-than-so-1-Microsoft-tiep-kien-Thu-tuong-VN.aspx

Gặp sinh viên được tiếp kiến Tổng thống Nga: http://www.zing.vn/news/teen-viet/gap-sinh-vien-viet-duoc-tiep-kien-tong-thong-nga/a73586.html

Bộ trưởng tư pháp Campuchia tiếp kiến Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng: http://moj.gov.vn/ct/tintuc/lists/thongtinkhac/view_detail.aspx?ItemID=4255

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng tiếp kiến Quốc vương và hội kiến Thủ tướng Campuchia: http://daibieunhandan.vn/default.aspx?tabid=73&NewsId=223701

A ha, ở đây ta thấy rõ sự khác biệt về “đẳng cấp” giữa tiếp kiến và hội kiến. Ông NSH gặp quốc vương người ta thì phải tiếp kiến, gặp thủ tướng (ngang hàng) thì hội kiến.

Trên trang web Hoa Trạng nguyên thì có tin 125 Hoa Trạng nguyên tiếp kiến Chủ tịch nước, ở đây: http://hoatrangnguyen.vn/home/THONG-TIN-GIAI-THUONG/125-Hoa-Trang-nguyen-tiep-kien-Chu-tich-nuoc/2010/11/channel352/article10627/topic-1/View.htm.

Cô nữ sinh viên người Chu Ru tiếp kiến Chủ tịch tỉnh Lâm Đồng, tin ở đây: http://www.dhts.edu.vn/nu-sinh-vien-nguoi-dan-toc-chu-ru-dau-tien/06/08/

Ông Lý Kim Nguyên thì tiếp kiến Phó chủ tịch nước, còn PCT nước thì tiếp ông Nguyên, ở đây: http://unicore.net.vn/Chu-tich-tap-doan/Ong-Ly-Kim-Nguyen-tiep-kien-Pho-chu-tich-nuoc

Quay trở lại trang web của Đảng Cộng sản VN. Tựa của mẩu tin thì viết Đoàn đại biểu quân sự tiếp kiến Phó chủ tịch nước Tập Cận Bình, ở dưới có tấm hình ghi là Phó chủ tịch nước Tập Cận Bình tiếp ông gì đó, nhớ nhé, chỉ có “tiếp” thôi, không có “kiến”, ở đây: http://www.cpv.org.vn/CPV/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=30106&cn_id=479322

Như thế cũng không sai, phải không, vì ông PCT nước TQ thì to hơn đoàn đại biểu quân sự của ta mà?

Cũng là một bài học về dùng tiếng Việt, và nhất là tiếng Hán – Việt. Mà này, bây giờ mối đe dọa TQ đang ngày đêm rình rập, thì liệu mình có nên dùng tiếng Hán – Việt như vậy nữa không, hay là … quay trở lại phong trào dùng chữ nôm (thuần Việt), như HCT đã từng có một thời thực hiện không nhỉ? Ví dụ: không nói là xạ thủ, mà nói là người bắn, chẳng hạn?

“Bài thơ về cải cách ruộng đất của Văn Cao”

Tôi tìm được bài này trên blog của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, ở đây. Đọc, và không cầm lòng được, phải đưa về đây. Một bài thơ làm tôi sởn gai ốc, một bài thơ về một bi kịch thê thảm vào bậc nhất trong lịch sử nước nhà, tôi tin thế.

Chúng ta hãy cùng đọc nhé, dù nó sẽ làm cho chúng ta đau lòng. Cho dù những sai lầm quá khứ có to lớn và khủng khiếp đến chừng nào, chỉ khi dũng cảm đối mặt với nó, chúng ta mới có cơ hội vượt qua nó.

Như có ai đó đã nói, sự thật sẽ thanh lọc tâm hồn chúng ta!
------

ĐỒNG CHÍ CỦA TÔI

Người ta các đồng chí của tôi

Treo tôi lên một cái cây

Đợi một loạt đạn nổ

Tôi sẽ dẫy như một con nai con

Ở đầu sợi dây

Giống như một nữ đồng chí

Một anh hùng của Hà Tĩnh

Tôi sẽ phải kêu lên

Như mọi chiến sĩ bị địch bắn

Đảng Lao động Việt Nam muôn năm

Cho mọi người hiểu khi tôi chết

Vẫn còn là một đảng viên

Cho mọi người hiểu khi tôi chết

Máu của tôi vẫn còn là máu của Việt Nam

Ở dưới gốc cây có các cụ già các bà mẹ

                                 đã nuôi cách mạng

Các em nhỏ từ ba tuổi đứng nhìn tôi

                                             dẫy chết

Có mẹ tôi

Ba lần mang cơm đến nhà tù

Hãy quay mặt đi

Cho các đồng chí bắn tôi

Tôi sợ các cụ già không sống được

Bao năm nữa

Để nhìn thấy xã hội chủ nghĩa

Của chúng ta.

Chết đi mang theo hình đứa con

Bị bắn

Tôi sợ các em còn nhỏ quá

Sẽ nhớ đến bao giờ

Đến bao giờ các em hết nhớ

Hình ảnh tôi bị treo trên cây

Bị bắn

Hãy quay mặt đi

Cho các đồng chí bắn tôi…

Nước mắt lúc này vì Đảng nhỏ xuống

Dòng máu lúc này vì Đảng nhỏ xuống

Đảng Lao động Việt Nam muôn năm

Đảng Lao động…

(1956)

Đọc lại “Có 500 năm như thế”

“Có 500 năm như thế” là cuốn sách của Hồ Trung Tú mà tôi có lần đã viết một blog entry để giới thiệu, cách đây ít lâu (và có hứa sẽ trở lại viết thêm về nó sau khi đọc kỹ hơn). Như tiểu tựa của cuốn sách đã nêu rõ, cuốn sách này nhằm xem xét “bản sắc Quảng Nam từ góc nhìn phân kỳ lịch sử”.

Đối với một người có quê gốc ở miền Bắc – cha Nam Định, mẹ quê gốc ở Bắc Ninh nhưng sống ở Hà Nội – và nơi chôn nhau cắt rốn ở tận … Sóc Trăng như tôi, Quảng Nam nói riêng, và “khúc ruột miền Trung” nói chung, là một nơi xa lạ. Có nhớ có thương gì, thì nếu không phải là làng quê miền Bắc “có cây đa cao vút từng xanh, có sông sâu lơ lững vờn quanh” cũng phải là vùng đồng bằng sông Cửu Long mênh mông sông nước, cây xanh trái ngọt, ruộng đồng trù phú, và những điệu lý ngọt ngào, rất đỗi thân thương.

Dù gốc Bắc – và nói tiếng Bắc, còn giữ nhiều nét văn hóa Bắc (do truyền thống gia đình quá mạnh, có lẽ thế), nhưng vì sinh ra ở tận Sóc Trăng, lại học trường Gia Long hồi bé, nên trong thâm tâm tôi tự nhận – và tự hào – rằng mình là người “đàng trong”, và vẫn cảm phục các vua chúa triều Nguyễn (trong đó tất nhiên là có vua Gia Long) đã mở cõi vào phía Nam để những người dân Bắc như gia đình tôi có cơ hội vào làm ăn sinh sống.

Thực ra thì tôi cũng có một thoáng kỷ niệm đẹp ấu thơ với miền Trung, vì gia đình tôi cũng có thời gian sống ở Phan Thiết trước khi vào Sài Gòn lúc tôi 5 tuổi. Ký ức của tôi về Phan Thiết rất mơ hồ vì lúc ấy tôi còn quá nhỏ, chỉ nhớ loáng thoáng những đồi cát mà bọn tôi thường chạy lên rồi tuột xuống để chơi. Một không gian rất rộng, rất khoảng khoát, với những cơn gió lồng lộng.

Tôi cũng nhớ màu hồng tim tím lẫn trắng của loài “hoa đồng hồ” mọc khắp nơi trên vùng đất cát này. Sau này tôi mới biết tên thực của nó là “bông dừa”, nhưng hồi ấy bọn tôi đều gọi là hoa đồng hồ. Tôi nghĩ cái tên này xuất phát từ trò chơi của trẻ con thời ấy: Loài hoa này có một cái nhụy dài rất mảnh, trên đầu có điểm một hạt nằng nặng dinh dính; khi rút cọng nhụy này ra để giữa lòng bàn tay rồi thổi thì đầu cọng nhụy sẽ dính lại một chỗ còn cái cọng dài mảnh mai sẽ xoay như kim giây đồng hồ vậy.

Nhưng miền Trung đối với tôi chỉ là một vùng đất lạ, với rất nhiều nắng, rất nhiều gió, rất nhiều biển, với những dân chài đen nhẻm, với cách sống khá xa lạ với dân gốc đồng bằng với lũy tre làng là gia đình tôi. Và khác biệt lớn nhất, xa lạ nhất, là giọng nói và cả từ ngữ nữa. Những mô (đâu), tê (kia), răng (sao), rứa (thế), ni (này), chi (gì) vv là những từ tôi đã phải học và dùng đúng từ bé để có thể giao tiếp với bọn trẻ con ở Phan Thiết, vì nếu nói khác thì chúng nó không cho chơi với. Tôi vẫn nhớ khi nào lỡ buột miệng nói “Làm sao?” thì ngay lập tức sẽ bị trả lời: “Sao, hỏi sao trên trời!”

Vâng, miền Trung trong ký ức của tôi chỉ có như thế thôi – xa lạ. Trong khi đó, miền Nam đối với tôi sao mà thân thuộc thế, dù tôi cũng có biết nhiều về nó đâu, trừ đất Sài Gòn nơi tôi sống. Nhưng có một câu hỏi mà tôi vẫn tự hỏi mình từ rất lâu rồi, đó là sự khác biệt rất lớn giữa hai miền Bắc Nam – khác cả về giọng nói, lẫn cách sinh hoạt, và nhất là tính cách, là do đâu mà ra?

Tất nhiên là do khác hoàn cảnh, và do sự chia cắt về chính trị (đàng trong, đàng ngoài) trong một thời gian dài. Nhưng chắc chắn cũng là do sự pha trộn của các dân tộc sinh sống trên vùng đất “đàng trong” này bên cạnh những người Việt vốn gốc gác từ cái nôi miền Bắc đã thực hiện cuộc Nam tiến. Những dân tộc mà tôi tin là có ảnh hưởng đến văn hóa đàng trong chính là người Hoa (người Minh Hương) và người Khmer.

Và tất nhiên, những nguồn ảnh hưởng đó không bao gồm người Chàm! Người Chàm, hay người Chăm, người Chiêm, theo như tôi hiểu, chỉ là một nhóm thiểu số còn sót lại từ vương quốc Chiêm Thành trước đây, giờ đã bị xóa tên trên bản đồ thế giới. Bi hận lắm, nhưng nó đã là quá khứ rồi, mà tất nhiên là không ai có thể làm lại quá khứ được. Điều duy nhất mà những người Việt như tôi có thể làm được bây giờ, là tôn kính những di tích lịch sử còn sót lại, và tôn trọng bản sắc văn hóa của người Chăm như một trong nhiều dân tộc thiểu số ở VN, vậy thôi.

Vâng, tôi vẫn luôn nghĩ như thế. Cho đến khi tôi đọc “500 năm như thế” của Hồ Trung Tú.

Một cuốn sách nho nhỏ, xinh xinh, chỉ hơn 250 trang khổ nhỏ, trông như một cuốn tiểu thuyết tình yêu của tuổi dậy thì. Nhưng chưa có cuốn sách nào khiến tôi phải đọc lâu như thế.

Đọc lâu, không phải vì nó khó hiểu. Tác giả của cuốn sách thực ra chỉ có một thông điệp rất rõ ràng, dễ hiểu, đã được nêu rõ ngay từ cái tựa và lời dẫn nhập của cuốn sách: trong suốt 500 năm dài, người Chàm – chủ nhân cũ của vùng đất này – đã cùng sinh sống, lập gia đình, sinh con đẻ cái, và pha trộn huyết thống trong dòng máu Việt hiện nay của chúng ta. Một thông điệp bất ngờ, đáng kinh ngạc, nhưng không phải là không có lý.

Không phải là không có lý, nhưng cũng không dễ dàng được chấp nhận ngay, vì nó quá mới mẻ. Và toàn bộ cuốn sách – không dài – của Hồ Trung Tú được viết ra chỉ là để chứng minh luận điểm này của ông. Với rất rất rất nhiều chi tiết về lịch sử, về địa lý, về văn hóa, về gia phả – tất cả dưới “góc nhìn phân kỳ lịch sử”. Những chi tiết mà đối với tôi là hoàn toàn xa lạ, vì, như đã nói ở trên, cho đến trước khi đọc cuốn sách này, tôi chẳng quan tâm gì đến khúc ruột miền Trung của đất nước gì cả.

Đọc lâu là vì như thế. Tôi phải đọc đi đọc lại để có thể xâu nối lại các chi tiết mà tác giả đã nêu ra để hiểu xem ý nghĩa của chúng là gì, và liệu chúng có thực sự cho phép tác giả đưa ra lời khẳng định táo bạo nêu trên hay không. Hoàn toàn không có nghề lịch sử, văn hóa, hay khảo cổ gì cả, tôi không thể phán đoán những thông tin và lập luận của tác giả có gì sai sót không, nhưng với tư cách một người Việt xem xét nguồn gốc của mình, tôi tin là tác giả đã viết có lý – và tất nhiên, không phải là chỉ suy đoán, mà cũng có những cứ liệu. Còn việc cứ liệu như thế là nhiều hay ít, và chất lượng của chúng, xin để cho các nhà chuyên môn bàn cãi.

Cuối cùng, thì điều lớn nhất, và quan trọng nhất mà Hồ Trung Tú đã làm được với cuốn sách của mình, đó là làm cho các độc giả người Việt (hoặc đúng hơn, nghĩ mình chỉ là người Việt) băn khoăn, đứng ngồi không yên, về cái kết luận như bom nổ của mình, mà theo lời của Inra Sara, một học giả người Chăm đúng nghĩa, là “chúng ta là Chăm, đang nói tiếng Việt bằng giọng Chàm”. Ít nhất, điều đó đã làm cho chúng ta – trong đó có tôi, một người miền Nam gốc Bắc – quan tâm hơn đến cái “đoạn” lịch sử bị đứt khúc của chúng ta, thời kỳ đàng trong, đàng ngoài, và những điều đã xảy ra âm thầm trong nửa thiên niên kỷ kỳ bí đó.

Một cuốn sách nho nhỏ, nhưng rất nặng, và không thể đọc nhanh, đối với tôi. Tôi vẫn còn đang đọc nó, 500 năm bị lãng quên của nguồn cội VN.

Nhân đọc thơ Haiku của Basho

Một người bạn [...]* của tôi từ An Giang mới gửi tặng tôi cuốn Thơ Haiku Basho – Tác phẩm và nghiên cứu do anh ấy biên soạn.


Tôi đã biết loáng thoáng về thơ Haiku từ khá lâu rồi, từ cái thời mà tôi còn ở Trường ĐHKHXH-NV, nơi thấm đẫm tinh thần thi ca, văn học, nghệ thuật. Nhưng tôi là dân ngoại đạo – gốc dạy ngoại ngữ, là ngành bị mọi người cho là … kém nhất, ít trí tuệ nhất, vì chẳng biết nghiên cứu gì, chỉ biết nói ngoại ngữ, nhưng lại không có gì trong đầu để nói (nghe cứ giống như người ta hay nói về các cô gái tóc vàng ấy nhỉ), chỉ biết đọc và thích, và lâu lâu hứng hứng thì xổ ra vài câu thơ con cóc mà thôi. Chủ yếu là chơi với chữ nghĩa ấy mà, chứ … trong đầu rỗng tuếch của dân ngoại ngữ bọn tôi thì có cái gì đâu cơ chứ!!!!!!

Hôm nay đọc cuốn sách được tặng – tôi cũng chỉ đang đọc chơi chơi, với tinh thần giải trí thôi, chứ không phải đọc với tinh thần nghiên cứu để giảng dạy ở bậc đại học, anh PHN nhé – thì tự nhiên thấy cao hứng và muốn “tái chế” lại mấy bài thơ Haiku đã được dịch trong cuốn sách để nghe “êm tai” hơn – well, tai của tôi. Xem như tạo thêm các dị bản cho bản dịch thơ Basho vậy mà.

Entry này nhằm ghi vội lại mấy bài mà tôi đã thích thú và có hứng sửa lại đôi chút, xem như một chút tình cảm tặng lại người đã biên soạn cuốn sách và cất công gửi tặng cho tôi, từ An Giang xa xôi. Biết đâu vì tò mò, vì thấy tôi dịch dở quá (hoặc hay quá, hì hì), mọi người lại thích thú, đổ xô đi mua sách của anh thì sao, anh PHN nhỉ?

Và cám ơn anh rất nhiều vì tập thơ, anh PHN nhé!

*Ghi chú: Chỗ [...] là phần xóa đi 3 từ theo góp ý của anh PHN, tác giả cuốn sách.
--------
Trăng đầu núi
Những đỉnh mây
Vỡ dần thành mảnh vụn
Đầu núi trăng soi.
(Bài 28)
(Về câu cuối: đầu tiên tôi dịch đầu núi trăng treo - bắt chước đầu súng trăng treo - nhưng anh Ngọc góp ý là không hợp lý, và đề nghị dùng từ trăng soi. Tôi vừa sửa lại theo góp ý.)

Yudono
Không thể nói gì về em, Yudono,
Chỉ thấy cánh tay áo của anh
Đẫm đìa nước mắt.
(Bài 29)
(Ghi chú: Yudono là một địa danh, không phải là tên cô gái).

Yudono, nơi khách hành hương
Rải tiền buôn thần bán thánh
Tôi bước đi, nước mắt tuôn rơi.
(Sora)

Mimosa
Ở Kisakata
Tây Thi ngủ trong mưa
Mimosa ướt đẫm.
(Bài 32)
(Ghi chú: Theo soạn giả PHN, ở đây có sự chơi chữ. Trong tiếng Nhật, nebu là từ đồng âm, vừa có nghĩa là “ngủ” vừa có nghĩa là “hoa mimosa”.)

Đêm mưa
Đêm rằm
Mưa trên đất Bắc
Trời chẳng chiều người.
(Bài 50)

Chia tay
Như con sò tách ra khỏi vỏ
Tôi rời sang Futami
Mùa thu qua vàng úa.
(Bài 53)
(Con sò bị tách ra khỏi vỏ hẳn là đớn đau, day dứt lắm.)

Ao xưa
Ao xưa
Ếch nhảy vào
Vang tiếng nước.
(Bài 33)

Cá thấy gì
Cá thấy gì
Chim nghĩ sao, tôi chẳng rõ
Năm tàn.
(Bài 36)

Đông cô liêu
Đông cô liêu
Xam xám trời chiều
Hắt hiu tiếng gió.
(Bài 39)

------
Thông tin thêm: Cuốn Thơ Haiku Basho – Tác phẩm và nghiên cứu do NXB Hội Văn hóa – Văn nghệ TP HCM và Liên hiệp Văn học Nghệ thuật An Giang năm 2011, mới đây thôi. Do Phùng Hoài Ngọc dịch và biên soạn. Các bạn tìm đọc nhé!

Nhan tien, tang cac ban link nay, thu vi lam day: http://www.disol.com/poetry_generators.html

Số SIM của bạn có nghĩa gì không?

Một người bạn gửi cho tôi đoạn thông tin này, chẳng biết lấy ở đâu ra. Thấy nó cũng … ngồ ngộ, và giải thích tại sao người ta lại thích mua SIM số đẹp, nên đưa lên đây cho các bạn cùng đọc và giải lao đỡ buồn (không phải để các bạn đổ xô đi mua SIM số đẹp đâu nhé, mà nó mắc lắm mua không được đâu! Đâu đến 4, 5 trăm triệu lận đó, nếu số thật đẹp. Mà mấy người mua SIM số đẹp đó, tiền ở đâu ra mà họ xài thoải mái, cứ như lá tre vậy ta?)

À, mà tôi tình cờ phát hiện, số điện thoại của tôi cũng có lộc phát, lộc phát tài trong đó đó nghe! Sao chờ mãi không thấy lộc phát hay là phát tài gì vậy ta? Hay … bài viết dưới đây không đúng?

Thôi kệ nó, đúng hay không cũng mặc, đọc chơi cho biết tâm lý (mê tín) của người Việt ta. Mà, hình như mấy cái trò mê tín này không phải do ta nắm giữ bản quyền đâu, bản quyền của nó là từ phương bắc đó, của người anh em đồng chí 16 chữ ấy mà. Nè, coi chừng đồ giả, đồ dỏm hết đó nghe, giả/dỏm từ thịt heo nạc, đến Ipod, Iphone, Ipad gì gì đó, đến đồ chơi trẻ em, dược phẩm, rồi đến cả triết lý (đầy mê tín) của họ coi chừng cũng dỏm đó, ai tin theo, sử dụng, chết ráng chịu. Ngộ páo chước dồi lớ!

Enjoy!

----

Giới mê tín, chủ yếu quan chức có tiền và giới mánh mung, cá độ, tài phiệt ở Việt Nam tạm quy ước với nhau về nghĩa của các con số, tất nhiên có dựa vào triết lý Đông phương, rằng:


0 = Tay trắng/ Bất (phủ định)
1 = Nhất/ Độc/ Sinh
2 = Mãi
3 = Tài
4 = Tử
5 = Phúc/ Sinh
6 = Lộc
7 = Thất
8 = Phát
9 = Trường/ Vĩnh cửu.


Cho nên, cần phải hiểu các con số theo kiểu suy luận như sau:


- 1102 = Nhất nhất không nhì/ Độc nhất vô nhị
- 4078 = 4 mùa không thất bát
- 2204 = Mãi mãi không chết
- 1486 = 1 năm 4 mùa phát lộc/ 1 năm 4 mùa lộc phát
- 01234 = Tay trắng đi lên: 1 vợ, 2 con, 3 tầng, 4 bánh
- 456 = 4 mùa sinh lộc
- 78 = Thất bát
- 4953 = 49 chưa qua 53 đã tới (số tử/tử vi)
- 68 = Lộc Phát
- 39 = Thần tài nhỏ
- 79 = Thần tài lớn
- 38 = Ông địa nhỏ
- 78 = Thất bát/ Ông địa lớn
- 83 = Phát tài
- 86 = Phát lộc
- 04 = Bất tử
- 94 = Thái tử
- 569 = Phúc - Lộc - Thọ
- 227 = Vạn vạn tuế
- 15.16.18 = Mỗi năm - mỗi lộc - mỗi phát
- 6886/ 8668 = Lộc phát phát lộc/ Phát lộc lộc phát
- 8386/ 8683 = Phát tài phát lộc/ Phát lộc phát tài
- 1368 = Nhất tài lộc phát/ Kim lâu (tử vi)
- 18.18.18 = Mỗi năm 1 phát
- 19.19.19 = 1 bước lên trời
….

---
Nè, cái số cuối cùng này hay quá nhen. Ai muốn một bước lên trời giơ tay coi, để tui đi lùng SIM số đẹp về bán kiếm lời chút chớ?

Bất ngờ báo Tây bàn chữ ta

Thật bất ngờ, hôm nay tôi bắt gặp bài viết này trên trang blog chuyên viết về ngôn ngữ của tờ tạp chí The Economist, vốn được xem là một tờ báo chuyên nghiệp thuộc loại mẫu mực trong làng báo tiếng Anh.

Đối với một tờ báo như The Economist, những vấn đề như bảng chữ cái tiếng Việt quả là quá nhỏ, hoàn toàn không đáng để cho họ bận tâm. Nếu có nhắc đến VN, thì mấy tờ báo của bọn tư bản giãy chết như vậy chỉ nhắc đến chiến tranh (hoặc ký ức chiến tranh, chẳng hạn như với Mỹ trước đây, hoặc nguy cơ chiến tranh, như với TQ bây giờ), chứ có bao giờ nhắc đến chuyện chữ nghĩa. Ấy vậy mà lần này thì có đấy: chúng đang bàn tán về việc VN định đưa bốn mẫu tự f, j, w, và z vào trong bảng chữ cái của mình, rồi sau đó lại rụt lại không dám đưa vào nữa.

Mà chúng đưa cái tựa buồn cười lắm nhé: “Ô-rơ-voa, f, j, w, z” (xin lỗi các bạn, tôi phát âm tiếng Tây theo kiểu bồi ấy mà). Dịch ra tiếng Việt thì nó là “Tạm biệt nhé, f, j, w, z”, nhưng ở đây thì không được dịch mà phải để nguyên tiếng Tây, vì trong tiếng Anh nó đâu có dùng tiếng bản ngữ (tiếng Anh) mà cố tình để tiếng Tây trong cái tựa đấy chứ.

Nhưng tại sao nó lại dùng tiếng Tây trong cái tựa bài viết tiếng Anh nhỉ? Hừm, báo chí của bọn tư bản giãy chết, chúng thâm độc lắm. Chắc chắn là trong bài này nó lại nói xấu nhà nước và đất nước XHCN tươi đẹp của chúng ta (và là thiên đường của các con tôi, tất nhiên), chứ chẳng chơi đâu. Phải đọc kỹ mới được các bạn ạ.

Vâng, phát huy tinh thần “ai có súng dùng súng”, chúng ta cùng lao vào đọc bài này cho thật kỹ, ai đọc được thì đọc, ai không đọc được thì đem chép bài cho vào google dịch rồi vừa đọc vừa đoán, vừa đọc vừa xăm xoi xem chúng có kích động, xúi giục nhân dân ta, hoặc bêu xấu, bôi nhọ đảng và nhà nước ta không nhé. Có thì báo ngay cho Bộ 4 T, để tìm cách … cho hacker hack cái trang đó, hoặc ít nhất cũng firewall đi chứ, chẳng lẽ ta chịu thua sao, dân tộc hào hùng thế mà? Tôi cũng sẽ đọc với tinh thần đó, các bạn ạ.

Đây rồi, biết ngay mà! Mục đích của chúng rõ ràng là chỉ nhằm bôi nhọ VN, đất nước xã hội chủ nghĩa tươi đẹp, cùng Cuba canh gác cho hòa bình thế giới thôi.

Thế chúng nói cái gì? Ừ, thì đại khái ban đầu chúng (giả vờ) nêu về lịch sử chữ viết VN, từ chữ Hán thời Bắc thuộc sang chữ Nôm rồi sau đó là chữ quốc ngữ. Nghe có vẻ khoa học, khách quan lắm. Nhưng ngay sau đó thì tâm địa xấu xa của chúng lộ ra, khi chúng bảo là chữ quốc ngữ thực ra là sản phẩm của bọn thực dân đế quốc làm ra mà VN chỉ vay mượn của chúng mà dùng thôi. Hừm hừm, láo thật láo thật – nhưng tức lắm mà không cãi được, vì nó nói … cũng đúng mà.

Tóm lại, chữ quốc ngữ ta đang dùng là sản phẩm bọn thực dân đế quốc, và chính bọn Tây (thực dân xâm lược) đã đưa ra chính sách sử dụng chữ quốc ngữ thay cho chữ Nôm, chữ Hán để dễ dàng cai trị dân ta. Mà bảng chữ cái của bọn Tây thì có các mẫu tự f, j, w, z. Không những thế, trong tiếng Việt hiện nay người ta cũng đang dùng các mẫu tự đó, ví dụ như từ “café” thì ai cũng viết là “café” với mẫu tự F ngoại lai đó, chứ có ai viết là “cà phê” đâu.

Ấy thế mà khi có người đề nghị đưa thêm 4 mẫu tự f, j, w, z vào bảng chữ cái tiếng Việt thì người ta cãi ầm lên, cho rằng làm như thế là làm mất cái “di sản văn hóa” của đất nước. Mà những người đưa ra ý kiến như vậy có phải là tầm thường, ít học đâu. Cái ý kiến về “di sản văn hóa” mà bài báo của bọn Tây (tư bản giãy chết) này nhắc đến thực ra là trích lời phát biểu của một nhà ngôn ngữ học thuộc Viện Nghiên cứu Từ vựng và Tự điển học (hay một cái gì đại loại như thế) tên là Phạm Văn Tỉnh (hay Tĩnh, Tịnh gì đó) đấy chứ [Ghi chú: chỗ này tôi đọc không kỹ nên trích sai rồi, các bạn đọc phần cập nhật bên dưới nhé]. Nhưng bọn nhà báo cũng đểu, trích xong như thế thì bèn thòng thêm một câu: “khi nói vậy, có lẽ ông ấy quên rằng chữ quốc ngữ cũng chỉ là mượn từ bên ngoài vào thôi”!

Nhưng tức nhất là cái đoạn kết luận. Tôi xin trích nguyên văn dưới đây cho mọi người cùng đọc này:

In the end, inertia won out. Changing the alphabet would have taken a lot of work and cost. Add to that the fact that Vietnam has a habit of ignoring its own legislation, whether on public smoking or motorcycle helmets. Getting another generation to sing a new alphabet song and under-resourced schools to print up new alphabet posters would have taken scarce time and money. Those who want to use f and the rest are just going to have to do it without official sanction.

Xin dịch tóm tắt, và dịch thoát: Cuối cùng thì không ai thay đổi gì, vì làm như thế sẽ mất công và tốn kém. Trong khi đó, VN vốn đã quá quen việc “trên bảo dưới không nghe”, và “sống và làm việc (không) theo pháp luật” rồi, nên ai muốn dùng “F” hoặc các mẫu tự khác không có trong bảng chữ cái thì cứ thoải mái dùng chui đi, không sao đâu!

Chúng nói ta thế đấy, có tức (ói máu) không cơ chứ!
----
Cập nhật 11g32 sáng 9/9 (cũng là ngày sinh nhật trang Anh Ba Sàm, lá cờ đầu của báo lề trái, chuyên … “nói bậy nói bạ”nhưng … trúng tá lả):

Có một bạn đọc blog đã góp ý cho tôi như sau (gửi qua mail), xin đưa nguyên văn dưới đây:

Chào cô
Dạo này cô viết blog đều trở lại, em cũng mừng (vì có cái để đọc hehe).
Entry về chữ quốc ngữ rất thú vị, chỉ có một chỗ có lẽ nên sửa lại: người đưa ra ý kiến về di sản văn hóa thật ra không phải là ông Pham Van Tinh nào đó, mà là một giáo sư khác.

Pham Van Tinh, of the Institute of Lexicography and Encyclopaedia, argued that “these letters are very popular in many languages in the world” and that people already come across them in science and other areas. But another professor said that scripts are part of a country’s “cultural heritage”, perhaps forgetting for a moment how recently quoc ngu had been adopted.

Cám ơn bạn đọc đã bắt được lỗi to này, và xin lỗi Ông PVT nào đó mà tôi đã đưa sai trong entry.

Nhận xét bên lề: Rõ ràng là chỉ có tự do ngôn luận thì mới có hy vọng tiếp cận sự thật, các bạn nhỉ.

Tản mạn nhân đọc “Có 500 năm như thế” của Hồ Trung Tú

Tôi biết đến tác giả Hồ Trung Tú và cuốn sách này của anh một cách hết sức tình cờ, dù trước đó cái tên HTT đối với tôi nghe cũng quen quen, chẳng biết do thấy ở đâu. Nói là biết tác giả, là vì tôi cũng đã có “thư từ qua lại” với tác giả rồi đấy, dù chỉ một lần, vài giòng qua email.

Chẳng là gần đây, tôi có tình cờ đọc được bài viết của anh có tựa là “Anh đã sống thay đồng đội” trên blog của anh Huỳnh Ngọc Chênh (sau mới biết bài này đã đăng trên báo Thanh Niên ngày 28/8, có thể đọc ở đây). Một bài viết hết sức cảm động, vì nó kể về một câu chuyện có thật với những con người có thật, đang sống, và là người đương thời của tôi (= cùng độ tuổi), có vẻ thế.

Vì muốn làm một cái gì đó để biểu lộ lòng yêu nước trong cái thời mà yêu nước cũng phải đúng cách (và tốt nhất là nên yêu một mình, lặng lẽ, không ồn ào, cũng không nên biểu lộ quá rõ ràng ra ngoài, hình như thế), tôi đã hỏi thăm anh HNC xem có cách nào liên lạc được với anh Dũng hay không. Nên mới nhận được mail của HTT. (Nhân tiện, anh HTT ạ, tôi cũng đã liên lạc được với anh Dương Văn Dũng rồi đấy, cám ơn anh nhé.)

Rồi lại tình cờ nữa, hôm nghỉ lễ 2/9 tôi đi Đà Lạt, lúc về khi chờ lên máy bay ở sân bay tôi bắt gặp cuốn sách đó ở trong tiệm sách nhỏ ở sân bay. Vì nhìn thấy tên tác giả là “người quen” (thì tôi đã nói ở trên rồi, có “thư từ qua lại” rồi còn gì, tội gì mà không bắt quàng làm họ), nên tôi tò mò cầm cuốn sách lên. Một cuốn sách viết về lịch sử Quảng Nam, một vùng đất từ trước đến nay vẫn rất xa lạ đối với một người gốc Bắc, sinh ở Sóc Trăng, và sống ở Sài Gòn từ 5 tuổi như tôi.

Nhưng sau sự kiện Biển Đông gần đây thì có lẽ vùng đất miền Trung khô cằn, sỏi đá sát kề vùng biển đảo của VN không còn xa lạ với người dân Việt trên mọi miền đất nước nữa. Vậy thì thử đọc xem, để hiểu thêm một chút về “khúc ruột miền Trung” chứ.

Lật mấy trang đầu đọc lời dẫn nhập, tôi thấy thích thú ngay lập tức, vì có những thông tin rất thú vị, ví dụ như lý giải về việc tại sao ở SG có chợ Bình Tây nằm ở phía Đông và chợ Bình Đông nằm ở phía Tây, hoặc về hình ảnh ông Ba Bị (mà hồi nhỏ tôi vẫn nghe: “Ba Bị chín quai/ mười hai con mắt/ đi bắt trẻ con/ bỏ vào cái bị”), theo tác giả thì đó chính là những người miền Bắc (Nghệ An, Thanh Hóa, Hải Dương …) bỏ quê hương làng xóm để vào Nam lập nghiệp. Và còn nữa, những lý giải về giọng nói khác biệt kỳ lạ của dân Quảng Nam, với những nguyên âm bị biến dạng nặng nề. Tôi nhớ hồi còn đi học ở Úc bọn tôi cứ so sánh giọng Úc của tiếng Anh – vốn bị mọi người chê là dở thậm tệ – với giọng Quảng Nam của tiếng Việt.

Và thế là tôi mua, và đọc hết một lượt, chỉ trong thời gian chờ máy bay và trên chuyến bay mà thôi. Tôi có thói quen đọc rất nhanh một lần, rồi sau đó mới đọc lại nếu quả thật là thích. Còn nếu không đọc lại nữa thì … xem như là đã đọc xong.

Cuốn “Có 500 năm như thế” là một trong (không nhiều) những cuốn sách tôi có bỏ thì giờ ra để đọc lại (hiện vẫn còn chưa đọc xong). Nói như thế để thấy nó là một cuốn sách đáng đọc, ít ra là đối với tôi.

Vâng, hãy tìm và đọc cuốn sách này các bạn ạ, để hiểu hơn một chút về “khúc ruột miền Trung” ấy. Và để suy nghĩ thêm một chút về lịch sử nước nhà, về việc tại sao Chiêm Thành mất nước, về mảnh đất phương Nam hào phóng đã chứa chấp những người như tôi, như cha mẹ tôi, và nhiều người Việt khác trên con đường Nam tiến. Và về giòng máu Chăm, tính cách Chăm, tâm hồn Chăm, văn hóa Chăm có thể đang ẩn giấu trong mỗi người Việt của chúng ta hôm nay. Để có thể, giống như HTT, dám nhận những di sản văn hóa Chăm còn lại trên đất Việt của ta hôm nay, là những di sản của cha ông (mẹ bà?), chứ không phải là của những người xa lạ.

Tôi sẽ còn viết tiếp một chút về cuốn sách này, các bạn ạ, khi có thêm một chút thời gian, và khi đọc xong (đọc lại) cuốn sách này, các bạn nhé.
----
Viết thêm tối ngày 7/9

Nhân đang đọc cuốn sách của HTT, tôi tò mò tìm hiểu xem dư luận lâu nay về cuốn sách này như thế nào. Mới biết rằng cuốn sách ấy tạo nên rất nhiều dư luận, như có thể thấy qua những bài viết giới thiệu sách mà tôi đưa links dưới đây, mặc dù trước khi mua cuốn sách này thì tôi hoàn toàn không hề mảy may hay biết về chúng.

1. Trên báo Lao động, ở đây và ở đây.

2. Trên trang của nhà thơ Chăm Inrasara, ở đây. Đặc biệt, có cả những comments, đa số của người Việt gốc Chăm, rất hay.

3. Bài cảm nhận của một người Chăm, đọc rất cảm động, cũng ở trên trang của nhà thơ Inrasara, ở đây. Cũng vậy, đọc cả các comments bên dưới các bạn nhé.

4. Bài viết của chính Inrasara, ở đây và ở đây. Rất đáng đọc và suy nghĩ.

5. Trên báo Quảng Nam, ở đây.

6. Khen thì tôi cũng đã khen rồi, và các bài tôi giới thiệu ở trên cũng là khen. Nhưng cuốn sách ấy cũng có những người chê nữa. Các bạn đọc thử bài này, ở đây nhé. Tôi không đồng tình với người viết bài này, nhưng cũng là một góc nhìn khác.

Cứ tạm thế đã, rồi tôi sẽ viết cảm nhận của tôi, sau khi đọc kỹ.

A, câu trả lời đây rồi! (Hình như vậy?)

Nhưng mà trả lời cái gì mới được chứ?

À, thì trả lời cho câu hỏi của tôi ấy mà. Chẳng là cách đây ít lâu, chính xác là vào ngày 29 tháng 8, tôi có viết loạt bài có tựa đề “Yêu nước như thế nào mới là đúng cách?”, trong đó tôi có câu kết đại khái rằng câu hỏi của tôi cho đến lúc ấy vẫn chưa có câu trả lời. Ít ra là đối với tôi.

Viết như vậy, là bởi vì quả thật hôm ấy tôi thực sự chưa tìm được câu trả lời cho phù hợp với hoàn cảnh và cá tính của mình – một bà già (hic!) đã “ngoại ngũ tuần” (tức là quá năm mươi tuổi ấy mà, phải dùng từ Hán-Việt thế để cho nó … phù hợp với thời đại 16 chữ vàng hiện nay), không có khả năng nhảy nhót trên sân khấu để thể hiện lòng yêu nước có tổ chức theo đúng kiểu ngày 21/8 người ta đã tổ chức tại Hà Nội cho các nam thanh nữ tú (lại tiếng Hán-Việt nữa này, để mà chào mừng sự kiện “đồng chí” Đới Bỉnh Quốc sang thăm VN chứ, mặc dù tôi không phải là đảng viên Đảng CSVN hay Đảng CSTQ gì ráo. Thì tôi thấy báo nhà nước dùng từ như thế mà lại).

Nhưng hôm nay thì tôi đọc được một bài viết đã đăng trên báo An Ninh Thủ Đô từ trước khi tôi viết loạt bài “yêu nước như thế nào …” của tôi. Mặc dù bài ấy viết trước bài của tôi, nhưng vì bây giờ tôi mới đọc (hic!) nên tôi cứ cảm thấy hình như tác giả của bài viết đã viết chỉ để trả lời cho câu hỏi của tôi thôi, thực thế.

Thì cái tựa như thế này đây, đúng là một sự “đáp trả” cho câu hỏi của tôi còn gì nữa? “Cần thể hiện lòng yêu nước đúng cách!” Các bạn xem ở đây này.

Tôi cũng vừa mới đọc, thậm chí đọc kỹ là khác. Và, mặc dù khả năng tiếp thu có thể còn hạn chế, nhưng tôi cũng cứ mạnh dạn chia sẻ ở đây những gì tôi hiểu được qua bài viết đó. Chắc chắn là sẽ có chỗ tôi hiểu sai, và cũng có chỗ chưa hiểu nổi thâm ý (tức là ý tứ sâu xa – lại tiếng Hán-Việt nữa đấy) của tác giả, và rất mong nhận được góp ý của các bạn để tôi có thể hiểu đúng hơn.

1. Lòng yêu nước không phải chỉ có thể thể hiện ra bên ngoài bằng cách biểu tình. Điều này được khẳng định ở cuối đoạn thứ hai (2) của bài viết, và tôi hoàn toàn đồng ý, không thắc mắc gì cả. Chẳng phải các cụ ta đã nói: “mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh” đó sao? Tất nhiên câu ấy có lẽ không nhằm vào việc biểu lộ lòng yêu nước, nhưng mà, tôi cũng có thể “suy rộng ra ...” chứ nhỉ?

2. Yêu nước là một việc của cả Đảng, Nhà nước, lẫn toàn dân chứ không phải của riêng ai. Ý này nằm ở phần đầu đoạn thứ bốn (4) của bài viết. Cũng vậy, tôi đồng ý hoàn toàn. (Ơ mà hình như đây cũng là ý được nêu trong một biểu ngữ của những người tụ tập tự phát để biểu tình chống TQ hay sao ấy nhỉ? Hóa ra là không hẹn mà hai bên gặp nhau ư? Nếu thế thì tốt lắm, vì “ý Đảng, lòng dân” đã nên một rồi, hay quá!)

3. Biểu hiện lòng yêu nước một cách tự phát có thể có tác dụng lúc này và phản tác dụng lúc khác. Tôi cũng đồng ý luôn, và hơn thế, còn hoàn toàn tin tưởng rằng nhà nước chắc chắn luôn biết rõ lúc nào có tác dụng lúc nào không.

Vậy, liệu tôi có thể suy đoán như thế này không nhỉ: Ban đầu nhà nước lờ đi cho người dân phản đối TQ để ... gây sức ép lên TQ chẳng hạn. Nên lúc đầu mới không cấm biểu tình. Nhưng sau đó, khi hai bên đã đạt được một số thỏa thuận nào đó mà nhà nước thấy rằng có lợi, với điều kiện là dân VN không được biểu tình nữa, thì nhà nước bèn cấm việc biểu tình. Cũng được thôi, chính trị mà.

Nhưng tôi có một câu hỏi nhỏ ở đây: những thỏa thuận có lợi ấy là gì, và có lợi cho ai? Tôi tin là phải có lợi cho đất nước VN, cho dân VN. Chỉ có điều, tại sao nhà nước không cho công bố những thỏa thuận này để dân an lòng một chút, khỏi phải biểu tình nữa, để đến nỗi nhà nước phải cho công an đàn áp, tạo thành scandal cho báo chí nước ngoài và các thế lực thù địch nó lợi dụng nhỉ?

Gì chứ trong những lúc như thế này, nhà nước cần phải tranh thủ sự ủng hộ của toàn dân chứ, nếu không thì chắc chắn kẻ thù sẽ lợi dụng cho mà xem (ngu gì mà không lợi dụng, phải không, ấy là bọn phản động nó nghĩ thế, chứ không phải tôi!)

4. Tụ tập đông người mà không xin phép là trái luật. Điều này được khẳng định trong các đoạn còn lại của bài viết, trừ đoạn cuối là phần kết luận.

Luật thì đúng là đã có, và tôi chẳng bao giờ có ý định làm trái luật cả. Nhưng riêng đoạn này thì tôi chưa đồng ý, dù rằng vẫn giữ nguyên vẹn niềm tin đối với nhà nước. Vì tụ tập đông người là thế nào nhỉ? Ví dụ như hôm tôi đi Đà Lạt chơi nhân dịp lễ vừa qua, buổi tối thấy ở khu phố đi bộ có biểu diễn văn nghệ (sân khấu ngoài trời), số người qua đường tự phát dừng lại xem cũng vài chục người, đâu cũng bằng số người tôi thấy hôm 17/7. Gia đình tôi đi ngang đấy cũng đứng lại một lúc, mà gia đình tôi đã 4 người rồi, lại thêm một người bạn là 5. Như vậy, 5 người chúng tôi đứng lại “tự phát” xem văn nghệ, liệu có phải là tụ tập trái phép không, vì chưa xin phép?

5. Đoạn kết luận, theo tôi là đoạn hay nhất, và cũng rõ ràng, dễ hiểu nhất trong bài: Dân Việt ai cũng yêu nước, và những lúc như thế này (nhưng như thế này là như thế nào?) thì cần phải đoàn kết, chứ đừng để bất cứ ai lợi dụng gây chia rẽ, mất đoàn kết, vì như thế sẽ làm cho ta suy yếu đi.

Và tất nhiên đoạn này thì tôi hoàn toàn đồng ý. Nhưng vẫn có một thắc mắc: tôi thấy hình như đài truyền hình Hà Nội và một số báo, kể cả tờ ANTĐ, dường như cũng vô tình gây ra sự mất đoàn kết trong dân chúng đấy. Chứ gì nữa, bây giờ đâm ra những người yêu nước theo kiểu “biểu tình” (mà có lúc cũng đã phát huy tác dụng, xem ý thứ ba ở trên) thì giờ đây đã bị báo lề phải làm cho mọi người nhìn bằng con mắt ngờ vực như những người phản động.

Nhưng phản động mà lại dám xúi giục người khác và cả mình nữa, chường mặt ra một cách công khai để cho nhà nước dễ dàng cho công an hốt đi, chỉ với mục đích phản đối việc TQ xâm lược VN sao? Còn tôi, thì tôi đã từng nghe có những người nói như thế này cơ, xin thề có chúa: “Cầu cho TQ đánh VN đi, cho chết! Hai nước XHCN anh em cơ đấy!”

Những người như vậy, họ không hề đi biểu tình, cũng không hề căm phẫn về việc TQ có xung đột với VN. Chính những người này tôi mới thấy là phản động. Nhưng hình như không thấy ai đụng chạm gì đến họ cả?

Và cuối cùng, sau khi đọc xong bài viết thì tôi vẫn chưa có câu trả lời về việc có thể biểu hiện lòng yêu nước như thế nào, ngoài việc không được biểu tình.

Ô, thế ra biểu hiện lòng yêu nước bây giờ khó đến vậy hay sao?

Những nẻo đường Việt Nam ...

Mẹ già như chuối ba hương ...

Có một bài hát trước năm 1975 mà tôi rất thích, hình như của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, với những câu đầu tiên mà tôi còn nhớ: "Những nẻo đường Việt Nam/ suốt từ Cà Mau thẳng tới Nam Quan/ ơi những nẻo đường Việt Nam ...".



Chẳng hiểu do trời xui đất khiến như thế nào, có thể là do bản chất công việc, mà cũng có thể là do tính cách thích một chút phiêu lưu, quan sát và trải nghiệm, nên tôi hay có cơ hội đi xa nhà. Chỉ có điều lúc nào tôi đi cũng vội, nên chẳng ghi chép, lưu giữ lại cho cẩn thận gì cả.



Nói cho đúng, tôi luôn luôn sống trọn phút giây mà mình trải qua, và khi còn trẻ, cứ mỗi lần trải qua điều gì làm tôi có cảm xúc là lại còn làm thơ được nữa cơ. Thơ (con cóc) của tôi rơi rụng khắp nơi, có bài hay (ít thôi), và cũng có rất nhiều bài thật dở, vì tôi làm thơ thấy cũng dễ dàng như giải mấy bài toán đố thời tiểu học (hồi ấy tôi rất giỏi toán đố, vì con nhà buôn bán mà, nên việc cộng trừ nhân chia, làm tính nhẩm, và tính toán lời lỗ thì tôi thấy rất bình thường, như ăn cơm vậy). Vì vậy, tôi cứ ỷ y, cho rằng mình sẽ nhớ tất cả những bài thơ mình đã làm, mà nếu không nhớ thơ đã làm thì cũng không sao, vì sẽ vẫn còn nhớ những gì mình đã trải nghiệm. Nhưng không phải thế, vì bây giờ mới thấy có nhiều điều mình đã quên mất.



May là sau này đã có đủ loại công nghệ giúp người ta làm cái việc lưu giữ đó, chẳng hạn như máy chụp ảnh kỹ thuật số mà bây giờ điện thoại di động nào dù rẻ tiền nhất cũng có. Hoặc blog, như trang blog này của tôi. Nên tôi mới có thể lưu lại một số hình ảnh, để hỗ trợ cho cái trí nhớ ngày càng kém đi của mình.



Và hôm nay, nhân ngày nghỉ lễ 2/9 (long weekend), tôi có một ít thời gian để xem lại các hình ảnh mà tôi đã chụp trong thời gian gần đây, trong mấy chuyến đi gần đây ở một số nơi dọc trên chiều dài đất nước. Những nẻo đường Việt Nam, từ Hà Nội, vào đến Đà Nẵng, rồi Cần Thơ, rồi ra tận Phú Quốc. Và cả những tấm hình chụp ở SG, quanh khu nhà tôi, và trên con đường đi đến nơi làm việc của tôi nữa. Những tấm hình chụp vội trên điện thoại di động, với những cảm xúc thoáng qua. Hình không đẹp, nhưng nó ghi lại những khoảnh khắc có thật lúc ấy.



Thôi thì cứ đưa lên đây với vài ghi chú vội, cho khỏi quên cái đã. Sẽ viết nhiều hơn, khi tôi có nhiều thì giờ hơn. Riêng tấm hình mà tôi để trên đầu của entry này là tấm hình tôi nhớ rất rõ, vì nó chụp hình một bà cụ gần nhà tôi. Năm nay cụ đã ngoài 80 rồi, nhưng hàng ngày vẫn còn bán hàng ở vỉa hè gần một ngôi chùa trên đường Nguyễn Thượng Hiền gần nhà tôi. Bà bán chuối, khoai lang, mít, ổi vv, toàn là những thứ rẻ tiền và không ngon lắm, nhưng tôi hay mua của bà để giúp bà. Hình này là tôi chụp cách đây cũng gần một năm rồi, nhân dịp gần Tết ta năm nay.



Còn những tấm hình dưới đây là tôi lượm lặt trên những chuyến đi, trên những nẻo đường Việt Nam ...



Đây là hình tôi chụp ở đảo Phú Quốc, trong chuyến viếng thăm trại nuôi ngọc trai. Hình một tảng đá (đá cuội?) có hình thù kỳ lạ giống như một con thú, được trưng bày trong cửa hàng bán ngọc trai trên đảo mà tôi chẳng nhớ rõ tên cửa hàng ấy là gì. Một tảng đá vô tri vô giác, nhưng dưới mắt con người lại trở thành một con thú lạ lùng, ngô nghê, và thân thương lạ.



Cũng ở Phú Quốc, dấu vết chiến tranh vẫn còn in đậm. Chiến tranh tàn ác, và tôi muốn quên, nhưng để có thể quên thì người ta cũng cần phải nhớ, dù chỉ để tránh.



Hình này chụp ở Cần Thơ trong chuyến đi công tác vội của tôi cách đây vài tuần. Buổi trưa, trời nắng chang chang, tôi đi tìm một quán ăn, và tình cờ gặp quán này trong hẻm nhỏ. Một quán bún mắm và một xe nước mía, cùng một chủ, và thực khách chỉ có một mình tôi. Quán vỉa hè trong hẻm, bình dân và giá rẻ, nhưng sạch sẽ đến bất ngờ. Và hương vị rất đặc trưng của vùng sông nước Cửu Long...



Máy ép nước mía tự chế của các nhà khoa học chân đất, những người dám chế cả máy bay, dù ở một vùng vẫn bị mang tiếng (không oan uổng gì) là học dốt nhất nước. Học dốt nhất, nhưng cũng nhiều sáng kiến có ích nhất, và nhiều hoài bão về công nghệ nhất. Một trong rất nhiều nghịch lý ở VN, khi số nhà khoa học ở Hà Nội thì nhiều nhất, cơ quan trung ương cũng nhiều nhất, cả số lượng các viện khoa học vv, và được ngân sách nhà nước đầu tư với mức độ cao nhất, nhưng hiệu quả thì ...????



Nhắc đến Hà Nội, hình dưới đây tôi chụp bên ngoài BV Phụ sản ở HN vào tháng 7/2011. Đến thăm một chị bạn đang nuôi con gái và cháu ngoại ở BV. Cảm giác: BV quá tải, bên ngoài BV buôn bán hỗn loạn, hơi mất trật tự và ... thiếu vệ sinh. Mà ngay ở trung tâm thủ đô. Biết làm sao được, nước ta còn nghèo (nhưng bao giờ thì hết nghèo nhỉ?)







Nhưng không phải cái gì cũng xấu. Hình trên là con đường gốm sứ, có lẽ là duy nhất trên thế giới? Tôi không rõ, nhưng tôi rất thích đoạn đường này. Rất đẹp, rất độc đáo. Ai chưa biết đoạn đường này thì nên đến Hà Nội để xem, ít nhất một lần. Ví dụ như đoạn trong hình dưới đây.



Và những tấm hình gần đây nhất tôi mới chụp ở Đà Lạt, thành phố hoa mà tôi cho là có thiên nhiên đẹp nhất nước. Hoa ở khắp nơi, không chỉ có hoa trên giàn, hoa trong công viên, trên đỉnh đồi, bên bờ hồ, mà cả trên vệ đường, góc phố, sân nhà, cả những chậu kiểng đã bể bỏ ở góc vườn không người chăm sóc. Đà Lạt mơ, với hoa Mi-mô-sa nở vàng khắp nơi tỏa mùi hương ngai ngái ... Mimosa từ đâu em tới đất này?



Nhưng tôi sẽ không đưa hình hoa của Đà Lạt lên đây, mà sẽ để dành một entry riêng về hoa (mà có lẽ phải là vài entry mới hết nhỉ?). Còn dưới đây là những hình ảnh khác của Đà Lạt.



Chiều rơi trên Hồ Xuân Hương. Cả mây và nước cùng một màu xanh pha xám, rất lạ lùng. Nước lặng, trời êm, gió nhẹ, tôi và một chị bạn gốc Đà Lạt ngồi trong quán cafe Thanh Thủy ngay bên bờ hồ. Tự hỏi, trên thế giới có nơi nào đẹp hơn thế này để hai người yêu nhau ngồi tình tự không nhỉ?



Còn dưới đây là hình chụp trong quán cafe sách của PNC (một công ty phát hành sách ở Sài Gòn, Phương Nam Company) tại gần khu chợ Đà Lạt. Những chiếc dù treo ngược trên trần, in những dòng chữ trên các tờ báo bán rất chạy ở Sài Gòn. Một ý tưởng rất lạ lùng, kỳ thú. Buổi tối, trời bên ngoài lành lạnh, mưa lất phất, bên trong quán cafe ngay trong tiệm sách rất đông, cả người mua sách lẫn người uống cafe ...





Chợt nhớ một câu tập đọc thời tiểu học mà tôi đã đọc trong Quốc văn giáo khoa thư: "Chốn quê hương là đẹp hơn cả..." Chẳng thế mà khi bố tôi sắp rời VN để sang Mỹ chữa bệnh (ông sang và mất ở đó), ông đã khóc rất nhiều khi hát bài hát mà tôi không nhớ tên, chỉ nhớ lời: "Làng tôi có cây đa cao ngất từng xanh/ có sông sâu lơ lững vờn quanh/ êm xuôi về Nam. Làng tôi bao mái tranh san sát kề nhau/ bóng tre lu bên mấy hàng cau/ đồng quê mơ màng ..."



Lại nhớ mấy câu thơ của chính tôi trong bài thơ (con cóc) mà tôi đã làm khi lần đầu đi qua phà trên sông Hậu Giang năm 1979, khi tôi 19 tuổi:



Nỗi niềm yêu quê hương bất diệt

Gợn êm như sóng nước Hậu Giang



Nhè nhẹ trôi, thời gian ơi thời gian

Trên giòng sông mênh mang...