Bài đáng đọc của Nguyên Ngọc: "Đi xa để lại nghĩ về gần"

Bài đó ở đây.

Một vài trích dẫn để suy ngẫm:

Claude Lévi-Strauss[...], trong tác phẩm Tư duy man dã, lại viết rằng "tư duy man dã đã không phải là tư duy của người man dã, mà là một thuộc tính phổ quát của tinh thần con người, biểu hiện chẳng hạn trong thơ và nghệ thuật".

Muốn hiểu hơn về Levi-Straus, có thể đọc bài này. Chỉ xin có một nhận xét ở đây về cụm từ "tư duy man dã". Cụm từ tương ứng trong tiếng Anh là "savage minds", và nên dịch cụm từ này là "tâm hồn hoang dã" có lẽ đúng ý tác giả hơn.

Và đoạn quan trọng nhất trong bài này, theo tôi:

Ở Luang Prabang tôi được biết một điều: cả thành phố không nhà nào cao quá hai tầng, cố đô nép mình khiêm nhường bên bờ sông Mekong đoạn này rất êm ả, và bất cứ ai muốn chặt một cây nhỏ, ngay trong vườn riêng của mình, đều phải xin phép, rất khó khăn.

Tôi bỗng nhớ đến Tây Nguyên, ngày trước trên ấy khi phải chặt một cây trong rừng, người ta cẩn trọng làm lễ xin phép rừng và tạ lỗi với cây. Có gì đó gần nhau quá giữa bà cụ Luang Prabang dâng xôi cho sư rồi lại dâng xôi cho cây, đều kính cẩn như nhau, và người Tây Nguyên của tôi thấy mình có lỗi với rừng, với cây mỗi khi buộc phải làm đau cây, đau rừng.

Giống quá, tự trong một chiều sâu rất sâu nào đó mà Luang Prabang vẫn giữ được, còn Tây Nguyên của tôi đang mất. Đến Luang Prabang, tôi đi xa để lại nghĩ về gần...

Xin kết thúc bằng 2 câu thơ tiếng Anh vẫn nằm sâu trong bộ nhớ dài hạn của tôi, nay được truy hồi lại, nhân đọc bài của Nguyên Ngọc:

Poems are made by fools like me,
But only God can make a tree.

Làm thơ chỉ cần lũ ngốc
Tạo cây phải lụy trời xanh.
(PA mới dịch, nóng hổi, 6/2/2010)