Tình yêu: Giải pháp cứu vãn nền giáo dục của Việt Nam?

(Bài gửi đăng Tập san Giáo huấn xã hội Công giáo)
----------------

Tình yêu: Giải pháp cứu vãn nền giáo dục của Việt Nam?

Giáo dục Việt Nam đã xuống cấp quá sức trầm trọng. Chúng ta đã tụt hậu rất nhiều, không chỉ khi so với các nước trên thế giới và trong khu vực, mà còn cả khi so với chính chúng ta nữa.

Những phát biểu rất đụng chạm này lẽ ra phải làm cho người nghe Việt Nam cảm thấy tự ái và đòi được chứng minh, nhưng hình như cho đến nay thì điều này đã quá rõ đến độ không ai thèm cần chứng cứ nữa. Chỉ cần gõ “giáo dục Việt Nam xuống cấp” vào google thì ta sẽ có ngay hằng hà sa số những bài viết để chứng minh sự xuống cấp của nền giáo dục Việt Nam. 

Chất lượng thấp của nền giáo dục không chỉ được biểu hiện bằng chất lượng thấp của nhân lực (ngày càng có nhiều sinh viên tốt nghiệp nhưng không tìm được việc làm; nền sản xuất èo uột, không có bất kỳ phát minh sáng chế nào để phục vụ cho cuộc sống …) mà còn thể hiện qua đạo đức cá nhân và xã hội (học sinh xích mích với nhau là sẵn sàng rút dao đâm bạn; thầy giáo lạm dụng tình dục học trò vị thành niên; thi cử gian lận, mua bằng bán điểm; cả làng xông vào đánh chết người trộm chó mà không cần có sự can thiệp của pháp luật, vv …). Càng nói ra, có lẽ chỉ càng đau lòng mà thôi.

Có giải pháp nào cho nền giáo dục của Việt Nam không? Đã có rất nhiều đề xuất cũng như nỗ lực cải tổ về mặt kỹ thuật của giáo dục. Cấu trúc lại chương trình đào tạo đại học. Phân tầng và xếp hạng các trường. Chuẩn hóa năng lực thầy/cô giáo qua những đòi hỏi về bằng cấp, chứng chỉ. Soạn lại sách giáo khoa. Nhập các các chương trình tiên tiến của nước ngoài. Cải cách thi cử. Trao thêm quyền tự chủ cho các trường. Chấp nhận một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa…. Nhưng có vẻ như hầu hết mọi nỗ lực đổ ra đều bỏ sông bỏ bể, nếu không muốn nói chỉ là chữa “lợn lành thành lợn què” mà thôi. 

Đặt thực trạng của nền giáo dục Việt Nam vào bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước ngày nay, người ta dễ có cảm giác tuyệt vọng, buông xuôi. Vâng, một cá nhân như tôi, một người ở đã phục vụ trong ngành giáo hết cả cuộc đời làm việc của mình, liệu tôi có thể làm gì đây? 

Khuyên sinh viên đừng quay cóp, đừng mua bằng mua điểm, mà hãy học để cho chính mình ư? Tôi hoàn toàn có thể nghiêm khắc với sinh viên của một khóa, nhưng điều đó chỉ làm cho các sinh viên đánh giá tôi thấp trong phiếu đánh giá giảng viên ở cuối học kỳ, và sinh viên các khóa sau sẽ tránh không học với tôi nữa. Thậm chí tôi còn có thể bị mất việc. 

Đóng góp ý kiến với cấp trên ư? Lâu nay tôi vẫn cố gắng làm điều ấy. Nhưng đa số những lời góp ý của tôi – và của những người có thiện tâm khác trong cùng cơ quan – đều rơi vào không trung và tan biến. Fall on deaf ears (rơi vào những cái tai điếc), như  trong tiếng Anh người ta thường nói. Chưa kể, ai cũng biết rằng con đường thăng tiến trong nghề nghiệp của tôi khá lận đận là do tôi không biết “giữ mồm giữ miệng”, cứ công khai chỉ ra những điều trái tai gai mắt mà chẳng ai muốn nghe. Bởi, “làm láo báo cáo tốt” để rồi nhận được những huân chương, khen thưởng, thăng chức từ cấp trên dường như đã trở thành căn tính mới của ngành giáo dục Việt Nam từ lâu nay rồi thì phải.

Vậy rồi sao? Tất cả chúng ta sẽ cùng chấp nhận bó tay nhìn cho nền giáo dục của Việt Nam tiếp tục tuột dốc cho xuống tận đáy, đến độ không còn ai tin vào nó, kể cả những người làm trong ngành giáo dục như tôi ư? Chúng ta sẽ khoanh tay ngồi yên để nhìn tiếp tục nhìn làn sóng tị nạn giáo dục diễn ra với quy mô ngày càng lớn hơn, đến độ ai có nhiều tiền thì cho con em đi học ở các nước phát triển cao như Anh, Mỹ, châu Âu, ai ít tiền hơn thì cho con sang những nước thường thường bậc trung như Mã Lai, Thái Lan, Indo, Philippines, Trung Quốc? 

Còn chúng ta, những người có niềm tin Công giáo? Những người tự nhận là con Thiên Chúa, những người được Chúa dạy phải làm “muối của đời” và “ánh sáng của thế gian”? Chúng ta cũng sẽ ngồi yên, không làm gì cả, và đổ lỗi tất cả cho hoàn cảnh chứ? Vì chúng ta không có quyền hành, không có chức vụ, không có điều kiện, nên chúng ta không cần phải làm gì hết, vì đó không phải là trách nhiệm của chúng ta?

Không, không thể như thế. Niềm tin vào Thiên Chúa buộc chúng ta phải làm một điều gì đó. Nhưng làm gì đây? Tôi nghĩ, đầu tiên chúng ta cần phải hiểu rõ ý nghĩa căn bản của từ “giáo dục”. Tốt nhất, hãy cùng định nghĩa giáo dục là gì, rồi từ đó mới biết chúng ta có thể làm gì. 

Từ điển bách khoa trực tuyến mở Wikipedia đưa ra định nghĩa về giáo dục như sau:

Giáo dục là quá trình tạo ra việc học. Kiến thức, kỹ năng, giá trị, niềm tin, và thói quen của một nhóm người được truyền sang cho những người khác, thông qua việc kể truyện, trao đổi, giảng dạy, huấn luyện, hoặc nghiên cứu. Giáo dục thường diễn ra dưới sự hướng dẫn của các nhà giáo, nhưng người học cũng có thể tự giáo dục chính mình thông qua một quá trình gọi là học tập tự thân. Bất kỳ một trải nghiệm nào tạo ra được một hiệu ứng hình thành nên cách suy nghĩ, cảm nhận, hoặc hành động của chúng ta đều có thể được xem là có tính giáo dục.[1]

Đọc lại định nghĩa về giáo dục nêu trên – dù thực ra rất quen thuộc và không có gì là mới mẻ – bỗng làm cho tôi bừng tỉnh. Giáo dục không phải chỉ là việc của nhà trường, cũng chẳng phải là chỉ việc của các  nhà giáo. Giáo dục không chỉ nhằm dạy kiến thức và kỹ năng, mà còn  – và có lẽ quan trọng hơn nhiều trong sự xuống cấp giáo dục và đạo đức của xã hội Việt Nam hiện nay – nhằm tạo ra những giá trị, niềm tin, và thói quen cho thế hệ sau. Giáo dục cũng không chỉ có thể diễn ra dưới dạng bài giảng, seminar, bài nghiên cứu, thi cử, mà mọi trải nghiệm của con người đều có tính giáo dục, miễn là nó tác động đến việc hình thành nhân cách của một người – đặc biệt là những người trẻ, lứa tuổi rất dễ bị tác động bởi ngoại cảnh.

Nói về các trải nghiệm, kể cả những trải nghiệm rất nhỏ, tôi muốn kể một việc này. Có một buổi tôi đưa một người bạn không phải là người Công giáo nhưng có quan tâm tìm hiểu đạo Thiên Chúa đi xem lễ ở nhà thờ Đức Mẹ Vô Nhiễm trên đường Hoàng Hoa Thám, Quận Bình Thạnh. Khi xong lễ, chúng tôi bước ra ngoài sân nhà thờ thì thấy xe của người đi xem lễ được gửi đầy sân đến nỗi không có chỗ mà đi. Bạn tôi lo lắng, vì đinh ninh rằng việc lấy xe sẽ rất hỗn loạn và mất nhiều thời gian cùng sự căng thẳng không đáng có. Nhưng không, không hề có cảnh chen lấn, mà ngược lại là một sự nhường nhịn và kiên nhẫn khó thấy ở những nơi công cộng của Việt Nam. Những người có xe để ở vị trí thuận tiện nhất thì ra lấy trước, và sau đó là những người khác, tuần tự theo vị trí thuận tiện để lấy xe. Chỉ vài phút là sân nhà thờ đông nghẹt đã trống hẳn, mà không hề có sự la ó, chửi mắng, dành giựt thường thấy ở Việt Nam. 

Nhìn cảnh lấy xe trong trật tự và nhường nhịn, người bạn tôi thốt lên: “Đúng là cách ứng xử của những người có giáo dục, có nhân cách. Chỉ cần các trường giáo dục cho các em biết cách nhường nhịn tương tự như vậy, thì xã hội Việt Nam có lẽ đã bớt hẳn bạo lực đi rồi.”

Nghe câu nói ấy, tôi vừa hãnh diện mà vừa cảm thấy xấu hổ. Tôi, một người Công giáo, là “ánh sáng của thế gian”, tôi đã nỗ lực hết cỡ chưa, hay chỉ biết tuyệt vọng, than van? 

Tôi muốn kết thúc bài này bằng một câu trích dẫn từ O. Henry, người đã từng viết, “If one loves one’s art, no service seems too hard.” Chỉ xin đổi lại một từ: Sẽ không có điều gì là quá NHỎ, nếu chúng ta thực hiện nó với một tình yêu.  

Vâng, tình yêu của Chúa.

---

[1] Education is the process of facilitating learning. Knowledge, skills, values, beliefs, and habits of a group of people are transferred to other people, through storytelling, discussion, teaching, training, or research. Education frequently takes place under the guidance of educators, but learners may also educate themselves in a process called autodidactic learning.^[1] Any experience that has a formative effect on the way one thinks, feels, or acts may be considered educational.

Đi xa về, tha hồ nói khoác .... (1): Chợ chồm hổm ở Houston, TX

Tôi mới đi xa về. Xa đến nửa vòng trái đất, như người ta thường nói.

Vì đi xa, nhìn thấy nhiều điều lạ, nên tất nhiên là có quá nhiều điều muốn nói. Nhưng cũng có quá ít thời gian, vì khi đi xa thì việc ở nhà chồng chất lên, giờ phải dọn dẹp đống nợ nần đó. Chưa kể, khi đi thì gạt hết mọi việc qua một bên, dồn mọi thời gian cho việc đi, nhìn, nghĩ, và ... muốn viết. Nhưng giờ về rồi thì phải trở lại nhịp điệu của cuộc sống cũ, mà cuộc sống ấy thì ai cũng biết rồi, nó ngốn hết mọi thời gian của ta đến nỗi gần như không thở nổi.

Thế này thì viết cái nỗi gì cơ chứ? Nhưng quả là có nhiều điều cần phải viết ra, nếu không thì quên rất uổng. May quá, những gì tôi định viết thì lại cũng có người viết rồi. Không hoàn toàn giống như tôi thấy và nghĩ, nhưng về đại thể thì cũng tương tự. Nên tôi sẽ đăng lại những bài  viết của người khác và thêm phần bình loạn của tôi, nếu có. Không phải là giải pháp tối ưu, nhưng có còn hơn không (có còn hơn không ... Người từ trăm năm ...).

Vậy thì đây, bài 1: Chợ chồm hổm ở Houston, Texas.

Thêm 1: Tôi không đến Houston trong chuyến đi này, nhưng biết đó là "thủ đô" của người Việt ở Texas, cũng giống như Orange County là thủ đô của người Việt ở Cali. Sẽ quay lại chủ đề này sau vậy.

Thêm 2: Kinh nghiệm bán hàng chồm hổm ở Houston cũng giống y chang kinh nghiệm mà tôi có hồi ở Canberra (thủ đô nước Úc), từ thập niên 1990. Tuy nhiên người bán hàng ở các chợ trời (chợ chồm hổm) ở Canberra không phải là người Việt (hoặc nếu có thì rất ít) mà toàn là người nhập cư khác như Ý, như Nam Tư, vân vân.

Nào, giờ thì mời các bạn enjoy nhé!
-------------------
Nguồn: https://www.facebook.com/groups/1399481216981167/permalink/1620851191510834/

Quê hương có ai không nhớ ?" - ĐTQ

Chợ ” chồm hổm ” ở Houston, Texas, Mỹ


Nói đúng ra thì chợ Việt ở Mỹ rất nhiều, từ các cửa hàng nhỏ đến những siêu thị lớn bán đủ loại đặc sản Việt Nam. Nhưng một cái chợ chồm hỗm ngay lề đường bán mớ rau, con cá có lẽ là điều rất hiếm. Vậy mà có một cái chợ chồm hổm của người Việt đã tồn tại ở đất Mỹ hơn chục năm qua – đó là ngôi chợ nằm trên đường Old Foltin Rd giữa hai bên nhà thờ Giáo xứ Đức Mẹ La Vang ở Houston, Texas.











 Thật ra theo lẽ thường ở Mỹ không được họp chợ ven đường như thế này. Nhưng sau khi tiếp nhận đề nghị của cộng đồng người Việt ở Houston, may mắn là chính quyền Houston đã đồng ý để chợ tồn tại – như một cách tôn trọng quyền tự do sinh hoạt và văn hoá đặc trưng của người Việt Nam.

6g30 sáng, chiếc Acura bóng lộn đời mới đỗ xịch ven đường. Một ông già từ trong xe khệ nệ bưng thùng giấy đựng mấy bó rau bỏ xuống. Cạnh đó mấy bà già cũng tất bật lôi từ xe hơi của mình những trái mướp, quả bầu, mớ chanh, ớt, đậu bắp… để bày biện. Đó là những hình ảnh thường thấy để bắt đầu một ngày sinh hoạt ở chợ chồm hổm.

Xứ Mỹ văn minh hiện đại thế nào không biết, nhưng cứ đến đây mọi người như được trở về với cái “chợ lề đường” quen thuộc ở Việt Nam. Vẫn những cái ghế đòn nhỏ, những tiếng lao xao kỳ kèo trả giá của người mua, người bán… Ngay cả nón lá, khăn mỏ quạ, áo bà ba – những thứ giờ đã hiếm ở thị thành Việt Nam cũng hiện diện đầy đủ ở chợ chồm hổm. Toàn người Việt mua bán với nhau. Đủ thứ ngôn ngữ các vùng miền Nam Trung Bắc. Mà hình như người ta đi chợ để mua bán thì ít, mà mục đích chính là để gặp gỡ, để được nói chuyện bằng tiếng Việt cho thỏa thích mới là nhiều.

 

Hầu hết hàng ở chợ đều là rau quả cây nhà lá vườn do các Mẹ, các Chị tự trồng rồi mang ra chợ bán, và là những loại đặc sản bình dị Việt Nam như bầu, bí, mướp, khổ qua, rau muống, rau lang, rau đay, dấp cá… So với giá siêu thị thì giá rau ở đây rẻ hơn khá nhiều. Nếu như bó rau ở siêu thị gần 2 usd/ bó thì ở đây chỉ tầm 1usd/bó. Có khi mua 10 bó tặng 1, hoặc cũng có khi nếu gặp người quen thì sẽ theo kiểu vừa bán vừa cho. Vì là rau nhà trồng nên tất cả đều non và xanh mượt, hơn hẳn rau siêu thị nhiều lúc vừa cũ vừa già.

Ngôi chợ đặc biệt này chỉ mở đúng vào ngày Chủ Nhật, mà mỗi lần mở cũng chỉ độ vài ba tiếng trong buổi sáng mà thôi. Với đa phần người bán ở đây ngoài chuyện kiếm thêm chút đồng ra đồng vào thì mỗi lần họp chợ chủ yếu cũng để giúp những người lớn tuổi cảm thấy được nhẹ lòng.
 
Và chính vì không đặt nặng chuyện lời lỗ nên cách họ buôn bán cũng tài tử lắm. Ví dụ như ông này bữa nào kẹt về sớm thì gửi hết mớ rau sang nhờ bà kia bán hộ. Bà bán bánh thỉnh thoảng lại mang bánh ra mời “đối thủ cạnh tranh” của mình. Riêng trường hợp của bà bán hẹ mới là độc đáo. Mỗi sáng họp chợ bà cũng bày biện hàng hóa đầy đủ y như người ta. Xong xuôi… bà bỏ đi nhà thờ. Bởi vì canh hàng cho bà bây giờ đã có con chó Chihuahua cổ đeo cái bảng nhỏ: “Hẹ 2 bó 1 đồng”. Bà còn cẩn thận đặt thêm tấm bảng ” Hẹ rất tốt cho cơ thể. Xin mua dùm. Xin bỏ tiền vào hộp “. Người mua cứ việc lấy bao nhiêu bó, rồi tự động bỏ tiền vào cái lon nhỏ để cạnh. Vậy mà chẳng khi nào mất.
Đó còn là cái chợ mà bà già 78 tuổi lụm cụm thối tiền cho khách, lẫn lộn lung tung. Thế là khách phải ngồi xuống tính tiền, thậm chí bán hàng giùm bà già luôn.
 












Thế đó ! Họ bán họ mua vừa như thật, vừa như chơi. Nhưng cái THẬT nhất là chính từ những phiên chợ quê thế này xoa dịu cho họ biết bao nỗi nhớ quê nhà vời vợi …



vomedia.ca (sbtn-ca)