Báo vàng, chữ đỏ, lá cải tươi và Hà Nội mới

Cái tựa của entry này chắc chắn là cần được giải thích.

Trước hết là báo vàng. Đấy là cụm từ tôi mới chế ra (!) để dịch thuật ngữ “yellow journalism” trong tiếng Anh. Còn yellow journalism là gì ư, thì định nghĩa đây, lấy từ trang thefreedictionary, link đây: http://www.thefreedictionary.com/yellow+journalism

Journalism that exploits, distorts, or exaggerates the news to create sensations and attract readers.

Loại báo chuyên khai thác, bóp méo sự thật, hay xuyên tạc thông tin để tạo sự giật gân và thu hút độc giả.

Cũng từ trang web nói trên, ta còn tìm được thông tin về nguồn gốc của từ báo vàng này. Theo đó, cụm từ này xuất hiện cách đây đã hơn 100 năm, từ năm 1885, ban đầu vốn là Yellow Kid Journalism để chỉ cái biếm họa có tên Yellow Kid (Thằng nhóc vàng – vàng đây là vàng của lá úa, chứ không phải là vàng thứ kim loại quý hiếm mà ở VN hiện nay nhà nước đang độc quyền quản lý vv đâu ạ) trên tờ New York World, tờ báo chuyên khai thác đề tài giật gân của thời đó.

Tóm lại, báo vàng, cũng giống như nhạc vàng vốn bị nghiêm cấm hồi mới “giải phóng”, là một loại báo tồi tệ, độc hại, là văn hóa phẩm đồi trụy, đáng phải tịch thu và đốt sạch. Cho đến giờ tôi vẫn còn nhớ thời tôi mới vào học đại học năm 1978 thì đang có đợt vận động truy quét văn hóa phẩm đồi trụy mà sinh viên tụi tôi cũng phải/được tham gia; sách vở bị thu gom về đổ thành đống trong sân trường, chẳng biết sau đó được chở đi đâu và làm gì. Bố tôi có mấy băng cassette ghi nhạc Trịnh Công Sơn do Khánh Ly hát, đặc biệt là mấy bài trong tập Ca khúc da vàng, cũng phải nghiêm chỉnh chấp hành mà nộp đi hết, sau này tiếc đứt ruột.

Rồi, vậy là xong chuyện báo vàng. Thế còn chữ đỏ? Phải chăng chữ đỏ là chữ của cách mạng, là “ánh dương soi đời mới”, xua tan sự u tối của tinh thần là hậu quả của cái văn hóa đồi trụy phản dộng do mấy tờ báo vàng kia gây ra?

Ôi, nếu các bạn nghĩ thế thì không phải đâu ạ, nhầm to rồi, mặc dù tôi hoàn toàn hiểu được tại sao các bạn lại nhầm như thế. Chứ nếu không thì bao nhiêu năm ăn học dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, ngay từ thời “em là búp măng non em lớn lên trong thời cách mạng”, được Đảng quang vinh và nhà nước ta chăm lo giáo dục kèm cặp, rồi lại được hưởng thụ một nền báo chí cách mạng vốn lành mạnh và trong sạch như vậy, chẳng lẽ uổng công sao, phải không?

Thực ra, chữ đỏ là từ tôi cũng mới nghĩ ra để dịch cụm từ « red top » trong tiếng Anh (chủ yếu dùng ở Anh Quốc, UK), mà nghĩa của nó thì cũng tương tự với cụm từ “báo vàng” ở trên. Xem giải thích ở đây này, cũng lấy trên mạng, link đây: http://www.enotes.com/topic/Red_tops

In the United Kingdom, the red tops are newspapersthat have a red masthead, and which share an emphasis on entertainmentnews, celebrities, sportsand political scandals. The red tops are all printed in the tabloidformat, and include The Sun, the Daily Mirror and the Daily Star, along with various local and regional newspapers.

Dịch tóm tắt: Ở UK, đó là những tờ báo có tựa được viết bằng chữ đỏ, có nội dung nhấn mạnh các tin tức về giải trí, các nhân vật của công chúng, thể thao và các vụ tai tiếng chính trị. Một vài tờ báo “chữ đỏ” tiêu biểu là The Sun, the Daily Mirror, the Daily Star chẳng hạn.

Tóm lại, cả “báo vàng” lẫn “chữ đỏ” đều chỉ một loại báo mà ở VN ta hay gọi là “báo lá cải”. Tại sao lại gọi là báo lá cải ư, tôi cũng chẳng rõ nữa. Tìm ở mấy mục giải đáp trên mạng thì thấy có mấy giải thích như thế này:

Cái này mình gọi theo Tây: feuille de chou (mauvais journal) - lá cải (tờ báo xấu)
Còn tại sao Tây gọi thế thì có lẽ: thứ nhứt, feuille vừa có nghĩa là tờ giấy báo, vừa có nghĩa là chiếc lá. Thứ hai, có thể lá cải là một thứ rau rẻ tiền. Hai ngữ nghĩa này đủ tư cách thể hiện thuộc tính tờ báo mà nó miêu tả.
-----------------
Ý kiến thêm: Feuille de chou dịch ra là lá củ su. Củ su thì hữu dụng, còn lá của nó là đồ vứt đi. Vậy báo lá cải - feuille de chou - là thứ báo chí "vứt đi" (ý kiến riêng của người viết).

-----------------

Ngày trước khi coi thường thì người ta gọi vậy,như hôm nay gọi thế cũng tủi thân cho lá cải lắm.Ở báo "lá cải" toàn bọn lái cả,đưa tin lăng nhăng,thất thiệt có khi hại người ta tan cửa nát nhà thân bại danh liệt, còn độc hơn thuốc độc phải gọi "lá ngón" mới đúng.

Lại còn có câu trả lời này mới thú vị này:

Các bác nhầm nhọt hết.
Báo lá cải là xuất phát từ tiếng việt 100%, còn tiếng pháp là mượn từ tiếng việt.
Vì sao gọi là báo lá cải: đơn giản vì từ xưa đến giờ lá cải rất nhiều sâu, nhiều lỗ thủng, giống như các bài viết bây giờ, rất nhiều sâu. Đến ngày nay lá cải đã ít sâu đi, nhưng vì sao vẫn gọi là báo lá cải, vì đơn giản là để ít sâu thì người ta phun rất nhiều thuốc trừ sâu => độc hại vô cùng.
Vì thế mà bây giờ nhiều nông dân trồng rau cũng rất lưu ý xem rau có bị sâu xia gì không.
Đấy cái lý do nó đơn giản thế thôi.

Hừm, đọc hết mấy cái giải thích này xong thì rối cả lên, chẳng biết cái cụm từ báo lá cải xuất phát từ đâu nữa. Nếu là từ tiếng Pháp thì thật ra phải gọi là “báo lá su” mới đúng chứ nhỉ. Còn nếu xuất phát từ tiếng Việt như lời giải thích cuối cùng thì cũng hơi lạ là tại sao lời giải thích này không mấy phổ biến? Vả lại, cải là một loại rau rất phổ biến của người VN, đặc biệt là của người bình dân, lại được nông dân mình trong khắp nơi. Hơn nữa, cảnh đồng cải lá xanh hoa vàng là một trong những hình ảnh đẹp đẽ của quê hương; gọi như thế thì hóa ra là xúc phạm người nông dân và thóa mạ một hình ảnh thân thương của đất nước hay sao? Không thể thế được.

Khó nghĩ thật. Thật là “Anh biết tin ai bây giờ”, hèn chi mà nhà nước ta cứ phải định hướng báo chí để cho thông tin nó thống nhất, khỏi gây hoang mang cho dân chúng như tôi bây giờ đây này. Đúng là nhà nước ta quả là sáng suốt.

Nhưng thôi, dù có gọi là lá cải tươi hay chữ đỏ hay báo vàng, thì nó cũng chỉ nói đến một loại báo chí thôi, đó là báo chí chất lượng thấp, viết theo kiểu giật gân, đưa tin nhảm nhí, moi móc đời tư cá nhân, những trò vặt vãnh rẻ tiền để câu độc giả. Một loại sản phẩm tồi tệ của bọn tư bản giãy chết (mà quả thực nó giãy quá cơ, giãy mãi mà sao vẫn không chết), chứ làm sao mà có thể tồn tại ở một đất nước xã hội chủ nghĩa tươi đẹp như Việt Nam.

Thế còn Hà Nội Mới, có liên quan gì? Vâng, tôi biết. Tờ HNM là một tờ báo Đảng, cơ quan ngôn luận của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Hà Nội, thủ đô yêu dấu. Tôi không bao giờ dám nghĩ chứ đừng nói là tin rằng tờ báo ấy lại có thể gọi báo vàng, chữ đỏ, hay báo lá cải – thứ báo chí nhảm nhí, rẻ tiền như nhiều người vẫn nghĩ.

Nhưng hôm nay, thấy mấy trang mạng của bọn phản động, thế lực thù địch trong và ngoài nước (ở đâu ra mà lắm thế không biết) nhắc đến và chỉ trích mấy bài viết trên tờ HNM về chị Bùi Thị Minh Hằng, một người đang được cưỡng chế giáo dục cải tạo ở trại Thanh Hà vì lý do tụ tập đông người (hình như cũng không đông lắm thì phải, vì dân Việt ta rất ngoan, mọi việc đã có Đảng và nhà nước lo rồi). Chị ấy được cho là có tội lợi dụng lòng yêu nước chống Tàu của đại đa số người Việt để gây mất trật tự công cộng làm cho nhà nước ta lo lắng. Tôi tò mò vào đọc, xem thử bọn phản động thù địch này nó xuyên tạc nhà nước ta những gì, để mà còn cải chính giúp.

Nhưng khi đọc xong mấy bài báo ấy thì, xuỵt, nói nhỏ nhỏ thôi nhé, kỳ lắm các bạn ơi, tôi thấy bọn phản động, thế lực thù địch trong và ngoài nó nói không oan chút nào. Cái tờ HNM ấy, nó giống lắm, giống quá … "Oản … giống oản; xôi … giống xôi". Đây, mấy bài viết ấy ở đây này, các bạn đọc thử mà xem: http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Xa-hoi/544340/bai-1-dua-con-bat-hieu-bat-nghia.

Nên mới bật ra cái tựa bài viết này, mà tôi mất công giải thích dài dòng từ nãy đến giờ, là thế.

Khó hiểu, và khó nghĩ quá, các bạn ạ.