Tình cờ, tôi thấy hiện lên trên tường nhà tôi (facebook wall) một bài viết có nhắc đến ngày thơ thế giới. Hóa ra hôm nay kỷ niệm ngày thơ thế giới ư, sao tôi là người yêu thơ mà không biết nhỉ?
Tò mò, tôi đi tìm xem nó là ngày nào. Ồ, thì ra không phải là ngày hôm nay, ngày 7/10 theo lịch VN đâu ạ. Nó là ngày 21/3 hàng năm. Nhưng việc kỷ niệm ngày ấy bắt đầu từ năm nào, do ai khởi xướng, và nhằm mục đích gì nhỉ?
Tôi hỏi cụ Gúc, cụ ấy chỉ tôi đến cụ Wiki, rồi cụ Wiki lại trỏ tôi đến trang của UNESCO, và đây là câu trả lời:
Ngày thơ thế giới do UNESCO khởi xướng vào năm 1999, với mục đích cổ động việc đọc, viết, xuất bản và giảng dạy thơ trên khắp thế giới.
Nhưng tại sao cần phải làm như thế? Câu trả lời trên trang của UNESCO đây:
Thi ca là trụ cột của truyền thống truyền khẩu (oral tradition) đã tiếp nối hàng nhiều thế kỷ, và có thể bộc lộ những giá trị sâu xa nhất của mọi nền văn hóa. (PA dịch)
Nguồn: http://www.un.org/en/events/poetryday/
Hay quá hả các bạn? Tôi không biết ai nghĩ sao, chứ với tôi thì định nghĩa về thơ (thi ca) của UNESCO ở trên là rất đúng.
À, nhân tiện, ở trên tôi có nói ngày thơ thế giới là ngày 21/3 (theo UNESCO). Nhưng cụ Wiki còn cho biết rằng trước đây (tức trước khi UNESCO chọn ngày 21/3) thì đã có ngày thơ thế giới rồi, và nó được kỷ niệm vào tháng 10, thường là ngày 5/10.
Rồi đến nửa cuối thế kỷ 20 thì người ta lại chọn ngày 15/10, vốn là ngày sinh của nhà thơ Virgil, người chuyên viết sử thi dưới thời hoàng đế Augustus của La Mã. Ở UK, người ta vẫn giữ ngày 5/10 (thì, quốc gia bảo thủ thuộc hàng nhất thế giới mà lại).
Đây: https://en.wikipedia.org/wiki/World_Poetry_Day
Nhân ngày thơ này (mới hôm qua thôi), tờ báo Anh Independent có chọn ra 28 câu/ đoạn thơ mà họ cho là có sức mạnh (powerful) nhất trên thế giới. Danh sách các nhà thơ đó có cả những tên tuổi như T.S. Eliot, Neruda, Margaret Atwood, Walt Whitman, and Wilfred Owen. Well, trừ nhà thơ Neruda người Chilê là tôi chưa đọc, tất cả những tác giả còn lại đều viết bằng tiếng Anh và tôi đã có đọc hoặc học qua.
Xin giới thiệu vài câu, với bản dịch nóng hổi của tôi, dịch ngay tại chỗ cho bài viết này:
Because I could not stop for Death, / He kindly stopped for me; / The carriage held but just ourselves / And Immortality
'Because I could not stop for Death', Emily Dickinson
Vì tôi chẳng chờ được Chết/ Chết đành dừng lại chờ tôi./ Cỗ xe chỉ có hai người/Ngoài ra chỉ là Bất tử.
Bài thơ này tôi học từ thời là sinh viên cách đây mấy chục năm rồi, và dù không thực sự hiểu thông điệp của tác giả, tôi vẫn thấy những câu thơ ấy thật lạ và ... hay. Rất có sức mạnh, phải không?
This is the way the world ends / not with a bang but a whimper
'The Hollow Men', T.S Eliot
Và trái đất đã tàn đi như thế/ Chẳng nổ tung, chỉ có tiếng nỉ non.
Cũng như ở trên, đây là bài thơ mà ai học Ngữ văn Anh (well, thời đó) đều có học. Không hiểu rõ, mà vẫn thấy hay, mới lạ chứ!
The caged bird sings with a fearful trill/ Of things unknown but longed for still/ And his tune is heard on the distant hill/ For the caged bird sings of freedom
'I Know Why The Caged Bird Sings', Maya Angelou
À, những câu thơ này lấy trong một bài thơ mà tôi đã từng dịch ra và đăng trên blog cách đây vài năm rồi nhé. Các bạn vào đây mà đọc này, trên blog cũ của tôi: http://bloganhvu.blogspot.com/2013/04/chim-hot-trong-long.html.Blog này giờ đã bỏ không vì bị đánh phá dữ dội, chả hiểu sao. Tôi hiền lành thế cơ mà, có làm hại gì ai bao giờ đâu?:
Tôi trích lại phần dịch cho mấy câu ở trên
Chú chim trong lồng/ Cất lời ca lảnh lót/ Hát về chân trời xa/ Suốt đời mộng ước/ Tiếng hát tự đáy tim/ Trên núi đồi vọng mãi/ Trong lồng chim vang hót/ Cho khát vọng tự do.
Còn nhiều câu hay lắm, các bạn vào đây mà đọc nhé. http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/news/world-poetry-day-28-of-poetrys-most-powerful-lines-ever-written-a6944301.html
Vì tôi phải ngưng rồi, nãy giờ chỉ là giải lao thôi. Tôi đang viết bài cho hội thảo quốc tế vào tuần sau, ngán quá!!!
Nhưng trước khi chấm dứt, phải thêm vào mấy câu thơ của nhà thơ Việt mà tôi yêu quý nhất, Phùng Quán. Ông có nhiều câu rất powerful, như câu "chỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ" hoặc câu "tôi khóc những người bay không có chân trời/ lại khóc những chân trời không có người bay". Những câu thơ thực sự ám ảnh, và nó vẽ đúng nên thời đại của chúng ta, thời đại rực rỡ nhất trong lịch sử dân tộc.....
Câu mà tôi muốn trích của Phùng Quán để kết thúc bài này là đây:
Có những phút ngã lòng/ Tôi vịn câu thơ mà đứng dậy.
Tuyệt bút phải không các bạn? Cao hứng quá, tôi dịch đại sang tiếng Anh đây:
At times I wobble/ To steady myself, I lean on my verse ...
(May mà có thơ, đời còn dễ thương ...)
Tò mò, tôi đi tìm xem nó là ngày nào. Ồ, thì ra không phải là ngày hôm nay, ngày 7/10 theo lịch VN đâu ạ. Nó là ngày 21/3 hàng năm. Nhưng việc kỷ niệm ngày ấy bắt đầu từ năm nào, do ai khởi xướng, và nhằm mục đích gì nhỉ?
Tôi hỏi cụ Gúc, cụ ấy chỉ tôi đến cụ Wiki, rồi cụ Wiki lại trỏ tôi đến trang của UNESCO, và đây là câu trả lời:
Ngày thơ thế giới do UNESCO khởi xướng vào năm 1999, với mục đích cổ động việc đọc, viết, xuất bản và giảng dạy thơ trên khắp thế giới.
Nhưng tại sao cần phải làm như thế? Câu trả lời trên trang của UNESCO đây:
Poetry reaffirms our common humanity by revealing to us that individuals, everywhere in the world, share the same questions and feelings.
Poetry is the mainstay of oral tradition and, over centuries, can communicate the innermost values of diverse cultures.
Thi ca giúp chúng ta tái xác nhận rằng chúng ta cùng chung một cộng đồng nhân loại. Bởi, mỗi cá nhân trên khắp thế giới này đều có cùng những câu hỏi và cùng những cảm xúc như nhau.Thi ca là trụ cột của truyền thống truyền khẩu (oral tradition) đã tiếp nối hàng nhiều thế kỷ, và có thể bộc lộ những giá trị sâu xa nhất của mọi nền văn hóa. (PA dịch)
Nguồn: http://www.un.org/en/events/poetryday/
Hay quá hả các bạn? Tôi không biết ai nghĩ sao, chứ với tôi thì định nghĩa về thơ (thi ca) của UNESCO ở trên là rất đúng.
À, nhân tiện, ở trên tôi có nói ngày thơ thế giới là ngày 21/3 (theo UNESCO). Nhưng cụ Wiki còn cho biết rằng trước đây (tức trước khi UNESCO chọn ngày 21/3) thì đã có ngày thơ thế giới rồi, và nó được kỷ niệm vào tháng 10, thường là ngày 5/10.
Rồi đến nửa cuối thế kỷ 20 thì người ta lại chọn ngày 15/10, vốn là ngày sinh của nhà thơ Virgil, người chuyên viết sử thi dưới thời hoàng đế Augustus của La Mã. Ở UK, người ta vẫn giữ ngày 5/10 (thì, quốc gia bảo thủ thuộc hàng nhất thế giới mà lại).
Đây: https://en.wikipedia.org/wiki/World_Poetry_Day
Nhân ngày thơ này (mới hôm qua thôi), tờ báo Anh Independent có chọn ra 28 câu/ đoạn thơ mà họ cho là có sức mạnh (powerful) nhất trên thế giới. Danh sách các nhà thơ đó có cả những tên tuổi như T.S. Eliot, Neruda, Margaret Atwood, Walt Whitman, and Wilfred Owen. Well, trừ nhà thơ Neruda người Chilê là tôi chưa đọc, tất cả những tác giả còn lại đều viết bằng tiếng Anh và tôi đã có đọc hoặc học qua.
Xin giới thiệu vài câu, với bản dịch nóng hổi của tôi, dịch ngay tại chỗ cho bài viết này:
Because I could not stop for Death, / He kindly stopped for me; / The carriage held but just ourselves / And Immortality
'Because I could not stop for Death', Emily Dickinson
Vì tôi chẳng chờ được Chết/ Chết đành dừng lại chờ tôi./ Cỗ xe chỉ có hai người/Ngoài ra chỉ là Bất tử.
Bài thơ này tôi học từ thời là sinh viên cách đây mấy chục năm rồi, và dù không thực sự hiểu thông điệp của tác giả, tôi vẫn thấy những câu thơ ấy thật lạ và ... hay. Rất có sức mạnh, phải không?
This is the way the world ends / not with a bang but a whimper
'The Hollow Men', T.S Eliot
Và trái đất đã tàn đi như thế/ Chẳng nổ tung, chỉ có tiếng nỉ non.
Cũng như ở trên, đây là bài thơ mà ai học Ngữ văn Anh (well, thời đó) đều có học. Không hiểu rõ, mà vẫn thấy hay, mới lạ chứ!
The caged bird sings with a fearful trill/ Of things unknown but longed for still/ And his tune is heard on the distant hill/ For the caged bird sings of freedom
'I Know Why The Caged Bird Sings', Maya Angelou
À, những câu thơ này lấy trong một bài thơ mà tôi đã từng dịch ra và đăng trên blog cách đây vài năm rồi nhé. Các bạn vào đây mà đọc này, trên blog cũ của tôi: http://bloganhvu.blogspot.com/2013/04/chim-hot-trong-long.html.Blog này giờ đã bỏ không vì bị đánh phá dữ dội, chả hiểu sao. Tôi hiền lành thế cơ mà, có làm hại gì ai bao giờ đâu?:
Tôi trích lại phần dịch cho mấy câu ở trên
Chú chim trong lồng/ Cất lời ca lảnh lót/ Hát về chân trời xa/ Suốt đời mộng ước/ Tiếng hát tự đáy tim/ Trên núi đồi vọng mãi/ Trong lồng chim vang hót/ Cho khát vọng tự do.
Còn nhiều câu hay lắm, các bạn vào đây mà đọc nhé. http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/news/world-poetry-day-28-of-poetrys-most-powerful-lines-ever-written-a6944301.html
Vì tôi phải ngưng rồi, nãy giờ chỉ là giải lao thôi. Tôi đang viết bài cho hội thảo quốc tế vào tuần sau, ngán quá!!!
Nhưng trước khi chấm dứt, phải thêm vào mấy câu thơ của nhà thơ Việt mà tôi yêu quý nhất, Phùng Quán. Ông có nhiều câu rất powerful, như câu "chỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ" hoặc câu "tôi khóc những người bay không có chân trời/ lại khóc những chân trời không có người bay". Những câu thơ thực sự ám ảnh, và nó vẽ đúng nên thời đại của chúng ta, thời đại rực rỡ nhất trong lịch sử dân tộc.....
Câu mà tôi muốn trích của Phùng Quán để kết thúc bài này là đây:
Có những phút ngã lòng/ Tôi vịn câu thơ mà đứng dậy.
Tuyệt bút phải không các bạn? Cao hứng quá, tôi dịch đại sang tiếng Anh đây:
At times I wobble/ To steady myself, I lean on my verse ...
(May mà có thơ, đời còn dễ thương ...)
