Ngồi buồn đốt một đống rơm ...

Đó là câu đầu của một bài ca dao có tác giả khuyết danh. Toàn bộ bài ca dao ấy như sau:

Ngồi buồn đốt một đống rơm
Khói bay nghi ngút chẳng thơm chút nào.
Khói bay đến tận Thiên tào
Thượng hoàng phán hỏi: Đứa nào đốt rơm?

Lần đầu tiên tôi biết bài ca dao này là hồi học trung học, hình như là hồi lớp 10, niên khóa 1975-1976. Tức là năm đầu tiên sau ngày thống nhất.

Hồi nhỏ đi học, tôi rất khá môn Văn. Hễ trong lớp cô giáo hỏi gì về tục ngữ, ca dao, hoặc các tác phẩm văn học phổ biến (ví dụ của Tự lực văn đoàn) thì bao giờ tôi cũng là người được chỉ định trả lời, nếu không có bạn nào khác xung phong (tôi thì vì nhát nên ít xung phong lắm).

Nhưng riêng có bài ca dao mà tôi mới đưa ở trên thì tôi không trả lời được. Mà hình như cũng chẳng ai trong lớp trả lời được.

Và đây là lời giải thích của cô giáo mà đến giờ tôi còn nhớ. Đại khái, đống rơm với người nông dân VN là một tài sản lớn, vì làm một vụ mùa xong mà trừ mọi chi phí thì không còn nhiều, mà lúa gạo thì phải để dành ăn cả năm, và mọi thứ mua sắm gì đều trông vào đấy cả. Nên phải rất tằn tiện, và đống rơm là một loại nhiên liệu tự tạo của người nông dân, để dành sử dụng quanh năm.

Điều này, thì tôi tin là đúng, vì tôi cũng có bà con làm ruộng ở dưới Rạch Giá (Cái Sắn), tôi đã đến thăm và đã kinh qua việc thổi cơm bằng bếp rơm, rút rơm từ đụn rơm to đùng ra để đun, khói cay xè cả mắt ....

Tóm lại, là làm gì có chuyện "Ngồi buồn đốt một đống rơm", chẳng qua đấy là một cách nói. Kiểu nói giảm để tu từ. Chứ đúng ra phải hiểu là khi người nông dân mà đốt đống rơm, ấy là vì anh ta bức xúc lắm lắm rồi, không thể nào chịu nổi nữa!

Bức xúc, thì điên tiết lên, cho luôn một mồi lửa vào đống rơm. Thế là rơm cháy. Chà, rơm mà cháy thì phải biết, khói ơi là khói. Mà lại lâu tàn, cứ âm ỉ, âm ỉ thế, có khi cháy đến cả ngày chứ chẳng chơi.

Cho nên khói mới lên đến tận Thiên tào. Thiên tào là gì, cô giáo tôi không giảng, tôi cũng chưa tra từ điển nên chẳng biết chính xác là gì, chắc là nơi Thượng hoàng ở.

Thế, Thượng hoàng làm gì? Tôi nghĩ, Thượng hoàng này hiền thật đấy, ông chẳng tức giận về việc có ai đó dám đốt rơm để khói vào nhà trời, cũng không buồn thắc mắc xem tại sao dân lại đốt rơm, có bức xúc gì đó chăng? Không, ông chẳng tức giận, chẳng thắc mắc gì hết.

Ông chỉ phán có mỗi một câu dửng dưng thôi: "Đứa nào đốt rơm thế nhỉ?" Thế đấy. Thời nay, bọn trẻ con nghe xong chắc sẽ phán tiếp: "Bó tay chấm com!"

Nhưng thời năm 1975, tôi không kêu "bó tay chấm com". Mà tôi suy nghĩ nhiều lắm. Rằng nông dân VN thời xưa khổ thật, đúng là bị địa chủ bóc lột, vua chúa quan lại thì vô trách nhiệm, bù nhìn, dửng dưng trước vận mệnh đất nước (như những bài học lịch sử và chính trị mà nhà trường đã dạy). Hèn chi mà cách mạng, long trời lở đất như tôi đã được dạy trong các bài Sử, lật đổ chế độ phong kiến, chấm dứt chế độ người bóc lột người, vân vân và vân vân. Đúng quá, chứ còn gì nữa!

Và thế là bài thơ nằm luôn trong trí nhớ dài hạn của tôi cho đến giờ, mặc dù lâu nay các lớp bụi thời gian đã phủ dày .... (Trời ơi, viết hay quá, đúng là ... hồi nhỏ giỏi văn phải không các bạn? :D)

Vậy chứ hôm nay tại sao tôi lại nhớ bài ca dao này? À, vì nhiều chuyện lắm. Vì mấy hôm nay báo chí nói về Vinashin, tôi tò mò lên mạng, thấy mấy cái hình chụp các tàu bè, thiết bị gì gì đấy do Vinashin nhập về, toàn là đồ phế thải ở đâu đấy mang về, mà mua bằng tiền đô la lấy từ ngân sách, do mồ hôi nước mắt của người dân giống như tôi đây tích cóp đóng góp, để bây giờ Vinashin phá cho tan tành hết!

Rồi lại vụ TS Trần Đăng Tuấn, Phó TGĐ Đài truyền hình VN, một chức khá to vì nó là vấn đề tuyên truyền, tư tưởng mà, xin từ chức để ra ngoài làm tư. Ừ, "thôi thì anh Tuấn làm tư thì làm", có gì đâu mà rộn, nhưng người ta lại bảo anh Tuấn (sinh năm 1957, bằng tuổi ông xã tôi) anh ấy nghỉ vì bị ... vô hiệu hóa, cô lập gì đấy, bởi ông TGĐ đang tại vị là ông Vũ Văn Hiến (tôi chỉ nhớ mang máng vì thật ra cũng không quan tâm lắm về vụ cụ thể này).

Nhưng việc đáng nói không phải là ông Tuấn nghỉ và ông Hiến tại vị, mà là ông Hiến thì hình như đã 63 tuổi, quá tuổi quản lý rồi (ông Tuấn thì 53), mà lại có nhiều fault nữa chứ, hình như đã bị thanh tra kết luận là có sai sót, con gái ông làm cùng chỗ cha mình làm và cũng dính scandal gì đó, chưa thấy sửa sai nhưng vẫn yên vị và giờ đây lại sắp được tặng huân chương độc lập thì phải. Lạ quá????

Lại đọc thấy đồ chơi nguy hiểm của TQ được bày bán tràn lan tại VN. Gì chứ mấy trò chơi nguy hiểm của TQ là tôi rành lắm, vì tôi có con trai mà. Bây giờ lớn rồi, chứ hồi nhỏ, cậu con trai của tôi thường xuyên đi mua những trò chơi súng ống bạo lực ấy về chơi, toàn đồ TQ, rất nguy hiểm và đáng sợ. Vậy đó, bảo sao không bạo lực học đường?

Đọc chừng ấy chuyện thì tôi bỗng như một anh nông dân hiền lành, thường ngày chỉ lầm lũi làm lụng (côi cút làm ăn, chăm lo nghèo khó), bỗng nộ khí xung thiên lên, chẳng nói chẳng rằng, quẳng ngay một mồi lửa vào đụn rơm để đốt, cho nó bõ tức!

Đốt xong, mới sực tỉnh: thôi chết, hết rơm rồi, cả năm lấy gì mà đun nấu đây cơ chứ?

Thế còn Thượng Hoàng? À, ông ấy hỏi: Đứa nào đốt rơm?
----
Tôi vừa tra từ "Thiên tào" rồi, nó là "Thiên đình", tức nhà của trời đấy. Trong Từ điển Hán Việt của Đào Duy Anh.

Nhân tiện, thấy có bài này bình loạn về bài ca dao tôi mới đưa, cũng hay đáo để, nên đưa vào đây luôn, "cho nó khỏi lạc bầy"! Ở đây này.

Lại còn cái này nữa này: Khói rơm là khói độc lắm đấy, không nên đốt nhé. Đọc ở đây.